ضرورت بازکردن دریچه سدها به جای انتقال آب از ارس به دریاچه اورمیه

ساوالان پورت:دریاچه ارومیه همچنان در انتظار اجرای راهکارهای عملی برای نجات از وضعیت فعلی است. در این میان، آنچه باعث شده هنوز اقدامی کارساز برای برون رفت از وضعیت فعلی این دریاچه صورت نگیرد اهمال برخی از نهادهای متولی به‌ویژه وزارت نیرو است؛ نهادی که سهمی انکارناپذیر در ایجاد وضعیت اسفبار دریاچه ارومیه دارد.

براساس آنچه از سوی مسئولان سازمان محیط زیست اعلام شده، 24راهکار اجرایی برای نجات دریاچه ارومیه از وضعیت بحرانی در دستور کار قرار دارد. اقداماتی که سه نهاد دولتی یعنی وزارت جهاد کشاورزی؛ حفظ محیط زیست و وزارت نیرو موظف به اجرای آنها هستند. کارشناسان معتقدند در بین 24راهکار مصوب هیأت دولت، دو راهکار بیش از سایر راهکارها اولویت دارد که این دو راهکار عبارتند از: پلمب 22هزار چاه غیرمجازی که در این حوزه فعال است (در محدوده دریاچه ارومیه بیش از 60هزار حلقه چاه فعال وجود دارد که 22هزار حلقه آن غیرمجاز است) و باز کردن دریچه سدها.

این دو راهکاری است که پیش از این، بارها کارشناسان و صاحب‌نظران محیط‌زیست و منابع طبیعی در گفت‌وگو با همشهری و خبرگزاری‌ها، اجرای آن را پیشنهاد داده‌اند. با این توضیح که کارشناسان تأکید می‌کنند آنچه اکنون باعث افت آب در 230دشت کشور شده حفر چاه‌های غیرمجاز و برداشت بی‌رویه از منابع آبی و مدیریت غلط در این زمینه است به‌طوری که خاک حاصلخیز بسیاری از این دشت‌ها در شرف تبدیل شدن به شوره‌زار است با وجود این، هنوز تصمیم قاطعی برای پلمب این چاه‌ها در دستور کار قرار نگرفته است.

از نگاه مسئولان وزارت نیرو

درحالی‌که کارشناسان پلمب چاه‌های غیرمجاز و بازکردن دریچه سدها در حوضه دریاچه ارومیه را اولویت اول نجات این زیستبوم آبی عنوان می‌کنند اما اجرای این دو راهکار همچنان با اما و اگر مواجه است در عین حال سرپرست معاونت آب وزارت نیرو اخیرا با اشاره به اینکه 30هزار حلقه چاه غیرمجاز در حوضه دریاچه ارومیه وجود دارد خواستار «همکاری مردم» در پلمب این چاه‌ها شده است.
علیرضا دائمی گفته است؛«اگر مردم حوضه دریاچه ارومیه به این دریاچه علاقه‌مند هستند، باید در همکاری با مقام‌های استان، دستگاه قضایی و ماموریت آب منطقه‌ای از برداشت غیرمجاز توسط چاه‌ها و از طریق رودخانه‌ها جلوگیری کنند». نکته دیگری که در سخنان این مقام مسئول وزارت نیرو جلب توجه می‌کند اظهارنظر وی درباره وضعیت دریاچه‌های دیگری است که در سایر نقاط جهان وضعیت مشابهی با دریاچه ارومیه دارند.
به گفته وی «با خشکسالی‌های اخیر در سطح دنیا، وضعیت بیش از 100دریاچه بزرگ جهان مشابه دریاچه ارومیه شده است، به‌طوری‌ که وضعیت بسیاری از دریاچه‌های بزرگ جهان مشابه دریاچه ارومیه است که از آن جمله می‌توان به دریاچه چاد در آفریقا، دریاچه آرال در آسیای میانه و دریاچه بزرگ نمک (Great salt lake) در آمریکا اشاره کرد». اینکه اظهارات این مقام مسئول در وزارت نیرو تا چه اندازه مبنای علمی دارد مجال دیگری می‌طلبد اما آنچه مسلم است درست بودن این ادعا، نمی‌تواند مانع از اجرای وظیفه‌ای شود که هم‌اکنون برعهده وزارت نیروست. به‌خصوص آنکه، این وزارتخانه به جای آنکه تلاش خود را روی دو گزینه پلمب کردن چاه‌های غیرمجاز و بازکردن دریچه سدها متمرکز کند اجرای طرح انتقال میان حوضه‌ای آب را در دستور کار خود
قرار داده است.
راهکارها

گرچه مسئولان وزارت نیرو بی‌توجه به اظهارات کارشناسان طرح انتقال آب از رودهای ارس و زاب را پیگیری می‌کنند کارشناسان و منتقدان محیط‌زیست و منابع طبیعی بر اجرای راهکارهای دیگری پای می‌فشارند. این راهکارها عبارتند از:

1- باز کردن دریچه سدها به اندازه‌ای است که حداقل یک میلیارد مترمکعب آب وارد دریاچه ارومیه شود با این توضیح که باید پیش از اجرای این طرح، تمام رودخانه‌های منتهی به ارومیه که طی همه این سال‌ها بدون هیچ مدیریتی رها شده‌اند، لایروبی شود تا رسوبات مانع راهیابی آب به دریاچه نشوند.
2- تغییر در شیوه‌های کشت و جایگزین کردن آبیاری نوین از دیگر راهکارهای مورد نظر صاحب‌نظران است. در حال حاضر، راندمان آبیاری در کشور 30‌درصد است درحالی‌که با استفاده از تکنولوژی نوین می‌توان این راندمان را تا 60درصد افزایش داد.
3- وزارت نیرو علاوه بر بازکردن دریچه سدها، زمینه ورود حقابه 3/1میلیارد مترمکعبی دریاچه ارومیه را فراهم سازد و اجازه دهد این حقابه وارد ارومیه شود.
4- انتقال آب از حوضه دیگر به دریاچه ارومیه با همه انتقاداتی که برآن وارد است به‌عنوان آخرین راهکار مورد توجه قرار بگیرد.

منبع:همشهری