سایین اومود بی ایلک اؤنجه بیزه آییردیغینیز واخت اوچون تشکرلریمیزی بیلدیریریک. اؤیرنجی سسی اولاراق گونئی آزربایجان میللی حرکتی چرچئوه سینده بو فیکیر آخیمی نین داهادا گلیشمه سی اوچون کئچمیش و ایندی ده قاتقی دا بولونان میللی فعاللارین دوشونجه سین اؤیرنمک ده بؤیوک بیر یارار گؤروروک.
اؤزه للیک له گله جک اوچون هانسی استراتژی لردن فایدالانماق بو حرکتی داهادا گئنیشلندیریر؟ سوروسونون یانیتی نی بوگونون و کئچمیش دورومو چئشیتلی باخیش آچیلارلا نئجه لندیرمک ده بیلریک.
سؤیله شی یه گیرمه دن اؤنجه، اوخوجولاریمیز داهادا سیزی یاخچی تانیییب آنلاسین لار دئیه اؤزکئچمیشینیز اؤزه للیک له
سییاسی یاشامینیزی آنلاتماغی ریجا ائدیریک.
سییاسی یاشامینیزی آنلاتماغی ریجا ائدیریک.
۱۹۷۲ ورزقانین اوزوم دیل ماحلالیندا آنادان ااولموشام. ۱۹۷۳ ده ن تبریز بویوموشم ۱۹۹۰ دان باشلایاراق میللی حرکتین سیاسی و کتولتوره ل آلانلاریندا فعالیت ائتمیشم.۲۰۰۵ ایستانبول سیاسال بیلگی لر فاکولته سی قامو یؤنتیمی بؤلومو و ۲۰۱۰ مارمارا انییورسته سی اوتا دوغو اقتصادی یوکسک لیسانسی اوخوموشام. ایندیسه هلندا دا مهاجرت ده یه م. چئشدیلی یازلار و مقاله لریم واردیر.
گونئی آزربایجان میللی حرکتین اولوشوم فلسفه سین نه لر یلیرسینز؟
منجه گونئی آزربایجان میللی حرکتی نین تمل حرکت نقطه سی اؤز یؤنتیم وانسان حاقلارینا دایانار. بیرلشمیش میللتلر تشکیلاتی سؤزلشمسینین ۱٫ بؤلومونو ۱٫ اصلی و ۲٫ بند ینده اؤزونو یونتمک حاقیندان (حق تعین سرنوشت) آچیق سؤز ائدر. دیگر یاندان گؤنئی آزربایجان میللی حرکتی بیرلشمیش میللت لراینسان حاقلری بیلدیرگسین ده وروقولانان بوتون بیرئیسل و توپلوم سال حاقلاری دا اساس آلار.
گونئی آزربایجان میللی حرکتی تاریخینی ده بو اساس دا یازار.
گونئی آزربایجان میللی حرکتی اؤزون تومروس ده تانیملار, باریشی سئون امما سالدیرقانادا حدینی بیلدیره ن تومروس ده.
گونئی آزربایجان میللی حرکتی وطن یننی و یاشام طرزینی قورماق اوچون ۲۲ ایل دیرنیش گوسترمیش بابک ایله اؤزنو تانیملار.
گونئی آزربایجان میلللی حرکتی ستارخانی ین تورکجه قازئته گورنده گوزونده آخان یاشا باخار, ستارخانین دمکراتیک مجادیله سینه باخار و اونون آزربایجانین یئرله اوز یؤنتیم حاقلارینی ساونماسینی بیر تاریخی قایناق اولاراق گؤره ر. پیشه ورینین دولت گورماسینا باخار, تورکجه نی رسمی دیل ائتمسینه باخار. قادینلارا سئچمه و سئچیلمه حاقی وئرمه سینی قایناق اولاراق آلار. گونئی آزربایجان ایران ایسلام دئورمینه ایرقچی شاهی یخماق اوچون قاتیلدیغانا و اینسا ن حاقلارینا قووشماق اوچون وئردیگی چابایا باخار. و…
و بو گون بونلارین همامیسی توپلاناراق بیر میللی حرکت اوتایا چیخارار. بو تاریخی سورجده اؤز ارکلیک ویا میللت- دئولت اولمانی سورونلارینین ان اساس چیخیش یولو اولاراق گؤوره ن بیر حرکت . بونلاردان بسله نر. بو قازانیملاردان بو یئنیلگی لرده ن بسله نر. بو تاریخ اونا بو گون نه ائتمه سی گرکتینی آچیقلار. او زینب پاشانی اؤرنک آلار. ظلمه قارشی قادین ارکک دئمه دن ساواشان تاریخه نه باخار. مرضیه اسکوئینی اؤرنک آلار. اردبیل لی سریه نی اؤرنک آلار. او فریدون ابراهیمینی اؤرنک آلار. او سا هری اؤرنک آلار. او بولوت قاراچورلو نو اؤرنک آلار. او د ه ده قوقودو اوخویاراق , قوتادقوبیلیکی اوخویاراق, دیوانی لغاتی تورکو اوخویاراق بو حرکته گیرر. او گون اولور عصر بدلی آنلایاراق بو حرکته گیرر.آزربایجان میللی حرکتی اوشاقلارا اؤز آنا دیلرینی اؤیره تمک اوچون جانلا باشلا چالیشان صمد بهرنگی نی اؤرنک آلار. او جواد هئیتی اؤرنک آلار. او زهتاب ینی اؤرنک آلار.
آزربایجان میللی حرکتی گاندی ینین وئردیگی اؤزگورلوک مجادله سی نی آلقیشلار. روزا پارکسی , مارتین لوترکینگی, نئلسون ماندلا نی اؤرنک آلار.
چونکو گونئی آزربایجان میللی حرکتی ایرقچیلیغا قارشی اؤز اینسان حاقلارینی الده ائتمک و اؤز کولتورونو یاشاتماق و دونیا اولسولاری ایچینده اؤز لایقلی یئرینی آلماق ایستیر.
گونئی آزربایجان بولگه تاریخنده اؤزونه اوزه ل بیر یئر آچا بیلمیشدیر. ایستر عرب اسلام استیلاسینا قارشی دیرنیشی, ایستر ایلخانلار دؤنمی اوزه ل قونمو, ایستر صفوی و قاجار دونمینده کی اوزه ل و ایرجالقلی قونمو, اونو او تاریخی دؤنملرده فرقلی قیلمیشدیر. کی بونلاری آنجاق او گونون سیاسی , ائکونومیک و توپلومسال قوشلارینا گوره دیرله ندیره بیلریک. بو گونون قاوراملاریلا تاریخه باخماق ۲۰۰ سونرا اولوشاجاق قاورملار ایله بو گونه باخماغا بنزه ر. دوغال اولاراق او تاریخی دؤنم لرین بو گونه یانسی یان بیر چوخ ائتگیسی اولموشدور. اونملی اولان بودور کی بو گون بیز او تاریخیمیزده ن گونوموزون گرله رینه اویقون اولانلاری آلیب و یئنی بیر سیستم و گله جک قورماق ایستیریرک. بو تاریخی میزین قارا لکه لرینی اونوتماق و یا یوخ سایماق آنلامینا گلمه ز. بوتون یاشادیغیمیز تاریخی تجروبه, یانلیشلاریمیز و دوغرولاریمیز ایله بیرگه, گه لدیمیز نقطه ده بیزه چخیش یولو , انسان کیمی یاشاما یولو, رفاه دا یاشماق یولو, دمکراتیک حقوق دئولتینده یاشاماق یولو فرانسیز دئوریمینین گه تیردیگی اولوس- دوولت قورموندا گؤرسه نیر. طبیعی کی او قوروم او گونده ن بو گونه چوخ دئیشیب . امما او قوروم دئیشیکلیک لری ایله برابر بو گون بئله ایشلیر و بو قورمودور کی اینسانلاری بیرآراد باریش, رفاه , گووه ن ایچینده یاشادیر. طبیعی کی بو قورومون ایشله یشی ایله ایلگلی تنقید لر وار. امما گه لیشمیش سوسیال دمکرات دوولت لرده وطنداشلارین چوغونلوغو بو قوروم سئویب و اونا قارشی سوروملولوقلارینی یئرینه گه تیریرلر. یانی کونولوبیر منیمسه مه وار.
سون ایللرده یارانان یئنی اولوس _ دوولت لر بونو گوستیریر کی اولوس- دوولت مودلی هله لیک بیر چوخ اینسان قوروبونون ان بویوک آماجیلاریندان بیردیر. ائله بونا گؤره ده یئنی اولوس دوولت لرین یارانماسی دوام ائدیر و داوام ائده جک کیمی گؤرسه نیر.
اصلینده گونئی آزربایجانیلار بیرینجی دونیا ساواشیندان اؤنجه ایران دئیله ن اولکه نی دمکراتیک لشدیررک یاشانا بیلر حاله گه تره بیلمک اوچون چابلارینی گوستردیرلر. امما او چابا شاه عبد الظیم ده یاتار. و اونو اؤلدؤره ن ذهنیتین بایراغی او مزارین باشیندا داقالانار. او ایرقچلیغین , او توتالیتریزمین و قارانلیغا جوموش بیر اینسان توپلولوغونون بایراغی دیر. و اونا تاپان میلیونلارجا ایرقچلیغی و توتالیتریزمی ایچسه لشدیرمیش اینسان وار. بو اینسانلار ایله بیر آرادا یاشاماق منجه ده لیلیک اولاسا گرک. او دوولت , بوگون ایرقچلیغنا شیعه لیگین مقدسلیک دونونودا گئیدیره ره ک . افتخار ائتگی ۲۵۰۰ ایل اونئجه یه دؤنموشدور.
امما گونئی آزربایجان ایکنجی دنیا ساواشینی قاچیرمادی و او تاریخی دؤنمی دئیرلندیردی. دوغرور طرفده می یئر آلدی؟ بونو یئرینه بونو سورماق لازیم باشقا طرفده یئر آلما امکانی وار میدی؟
قیسا اولدو, امما اولدو. یانی آرتیق گونئی آرزبایجانلینین بیر تاریخی به له گیی (حافظه سی) وار.او تاریخی حافظه ده ۲۰٫ یوز ایلده دوولت قورموش میللت لر آراسیندا یئر آلار.بو بیررفرانس و باش ورو نقطه سیدیر .
هن گونئی آزربایجان بیر یئنیلگی یاشامیشدیر. امما او یئنیلگی یولو آچمیشدیر. یولونو باشلانقیجی اولموشدور. گئدیله جک یؤنو و یؤنتمی اورتایا قویموشدور دئیه دوشونوره م.
بو گون گونئی آزربایجان بونلارین هامیسنی گؤرملی و گؤرور. گونئی آزربایجانین آرتیق میللی منفعتلری نه تهراندا, نه باکی دا, نه آنکارادا, نه واشینگتوندا و نه ماسکووادا تعین ائدیلمدیگینی گؤردو و گؤرور.
بو دیپلوماسینی, استراتژیک اویونلاردا یئر آلماغی رد ائتمک دئیل. بو آنا مرکزی بللی ائتمک دیر. گؤنئی آزربایجانین گلجه یی آرتیق تبریز زیندانیندا ,اورمیه زندانیندا, اردیبل ده, زنجاندا و… تعین ائدیلیر. گونئی آزربایجاننین گله جیی آراتیق تورکجه گیزلی درس کلاسلاریندا تعین ائدیلر. گونئی آزربایجانینین گله جیی آرتیق اورمو گؤلونده تعیین اولور و…
آزربایجانلیلار او گون ایرانی دمکراتیک له شدیریب برابر یاشاماقدا حاقلی دیلار بلکه, چونکو آزربایجانلی او زمان بیر چوخ باخیمدان اوستون بیر قونومدا یئر آلاردی. آزربایجان او ساواشی اوتوزدو کی بونون چئشیدلی ندنلری واردی. بونون دیشیندا بیزیم بو گون گؤردویوموز امما اجدادیمیزین گؤرمه دیگی و یا گؤرمک ایمکانی اولمادغی بیر گئرچک وار. اودا دیله دایالی بیر کمیلیک, دیله دایالی بیر دونیا و دیله دایالی بیر گلیشمه دونیاسینین وار اولماسیدیر. چونکو بیزیم عصریمیز بیلگی و فیکر اورتیمی عصریدیر. بو اورتیم ایسه دیل له دایالی یارانار, دیله دایالی گلیشه ر و دیله دایالی دا آنلام بولار. دیله دایالی چیخار سینرلاری و قورالاری بللی ائدیلر. کیشی سل اولاراق دیله دایالی کاریئر(ایش حیاتی) اولوشار, دیله دایالی بیر دونیا وار آرتیق و دیلینی قورویانمایان گه لیشدرمه یه ن بیر توپلوم وانسان رقابت کروانیندا اویونو هر زمان گئریده ن باشلاماق زوروندادیر.
بونا گوره دیر کی گونئی آزربایجان میللی حرکتی بو گون گئچمیشدکی حرکتلرده ن فرقلی اولاراق یئره ل اؤز یؤنتیم ایستگینیه دیل ایستگینی ده آرتراراق( اکله یه ره ک) میدانا چیخار. دوغال اولاراق بونو آنلایمایان , قاورایامایان بیر چوخ اینسان یا گونئی آزربایجان میللی حرکتینی ایرقچلی اولاراق سوچلار و یا بعضی لری گونئی آزربایجان میللی حرکتینی بیر ایرقچی حرکت کیمی آلقیلایاراق ایرقچی و باشقا ایدولوژیک سؤیلم لری حرکته تحمیل ائتمه یه چالیشارلار.
امما منه گؤره گونئی آزربایجان میللی حرکتی بیر اینسان قوروبونون راسیونل و آغیلجی حرکتدیر. اؤز چیخارلاری و گئلجه یی و اینسا نلیق غرورو اوچون اولان بیر حرکت.
گونئی آزربایجان میللی حرکتی باشلانقیجدان ان چاغداش سؤیله مه دایانماقدادیر. و بو گونده حرکتین تمل قاتمانلاریندا بو چاغداش سؤیلم ان گوجلو سؤیله مدیر. گونئی آرزبایجان میللی حرکتی چاغداش آنلامدا بیر اؤز یونتیمی آماجلار. بو اؤز یونتیم ایسه ان چاغداش حوقوقا یانی ان گلیشمیش بیریسه ل حاقلاری, وطنداشلیق حاقینا چئویره ن بیر اؤز یؤنتیم ایستر.
امما بیزیم حرکت ین چوخ یئین و سرعتلی یایلماسی , اونا دیشاریدان تحمیل ائدیله ن شرطلر اؤزلیک ایله ایراندا کی توتالیتر سیاسال سیستم و بیر چوخ باشقا دلیل له گؤره هله ایسته نیله ن کیمی اؤزونو گؤسترمیب دیر.
گونئی آزربایجانی ایراندان آیران آزربایجانین سورکلی چاغداش سؤیله مله رین آرخاسینجا گئتمسی اولوب . حتی بو اگر اؤزونده ن گؤرونه ن قاجارلارین یخیلماسینا بئله سبب اولسا دا.
اونا گؤره ده بو گونده گونئی آزربایجان دقت ائتملی دیر کی ان چاغداش سؤیله ملرین یانیندا اولسون. چونکو اونو ایسته میه ن , اونون باشاریسیز قیلماق ایسته یه ن قووه لر اونون الینده کی بو سیلاحلی آلماق ایستیرلر. ایران دا یاشایان تورکلره و اؤزلیک ایله گونئی آزربایجان تورکلرینه قارشی اویقولانان آسیملاسیوندا دا, تورکلری گئریجی و مدرن اولمایان بیر توپلوم کیمی گوسترمک ایران دوولتی , فارسچی و ایرانچی آیدینلارین آسیملاسیوندا ان بویوک سیلاحلاریندان بیری اولموشدور. بونلاری دیقته آلاراق , گونئی آرزبایجان میللی حرکتی ایچینده کیمی گؤرونوب امما گونئی آزربایجان میللی حرکتینه گئرجی سؤیلم لری تحمیل ائتمک ایسته ینلر بیلره ک و یا بیلمیره ک حرکتینین گلیشمینی انگله مک ده وگرچه ک یولودان جایدیرماقدادیرلار.
بونا گؤورده اؤزونو گونئی آزربایجان میللی حرکت ینین بیر پارچاسی اولاراق گؤره ن هر کس گونئی آزربایجان میللی حرکت ینین فلسفی قایناقلاری ایله اؤز یاپدیقلارینی بیر داها اؤلچمه لی دیر. حرکتین ایره لیجی فلسفه سینه اویمایان ائیلم لرینی گؤزده ن گئچیرملی دیر.
میللی حرکتی بیر ایجتماعی جننش اولاراق حئساب ائده بیله ریک می؟
توپلومسال و یا ایجتماعی حرکت ندیر؟ توپلومسال حرکت: دقت چکه بیلجک سایدا اینسانین, توپلومون بیر سیرا اؤزه لیک لرینی ده یشدیره بیلمک اوچون اؤرگوتلو و تشکیلات لی بیر شکیل ده چابا گؤسترمسی آنلامینا گلیر. سوسیال حرکتلر گئنه لیکله استاتیکویا قارشی چیخارلار.سوسیال حرکت لرین بیر چوخو سییاسال سیستمین آنا گؤوده و کؤتیونو دیشیندا قالان قوروپلاردیرلار.
سوسیال حرکتلر اوتوریتر توپلوملاردا ده یشیمین و دمکراسینین کاتالیرزو کیمی دیرلر. توپلومسال حرکتلر سوسیال بیلیم آراشدیرملاریندا توپلوملارین گئتیگی یؤنلری اؤن گؤورمک اوچون دقت مرکزینده اولان قونولاردان بیردیر.
توپلومسال حرکتلرده دقت ائدیلمه سی گرکن ان اونملی باشلیقلارین بیری ده یشدیرلمه ک ایسته نیله ن نه سنه( شئی) و هدفله نه ن ده یشیمین بویوکلوگودور.
یانی آماج توپلومو دؤنوشدورمک می ( تبدیل ائتمک) ؟ یوخسا بیر آلترناتیو اورتایا قویماق می ؟ و یا توپلومو قورتارماق می؟ یوخسا رئفورم یاپماق می ؟
بو گیریشه دایاناراق میللی حرکت ایستر سای سال اولاراق ,ایسترایچینده یئرله شدیردگی توپلومسال قاتمانلار اولاراق و سؤیله م چئشیدلیلگی اولاراق بیر سوسیال حرکت د ه ن داها چوخ بیر چوخ سوسیال حرکتین چاتیسی دیر. چونکو بیر میللی حرکت دیر. میللت اولماق اؤزلویونده بئله بیر شئی دیر. هر کس او میللت ده ن ایسه , یانی هر کس اولکه نین پاساپورتون داشیرسا و یا او آرزولادیغی اؤلکه نی قورماق ایستیرسه اؤز سوسیال حرکتین یارادا بیلر و ایستکلرین سوسیال آلاندا اینسانلاری ده یرله ندیرمه سینه و سئچیم ینه قویا بیلر. حتی گلیشمیش دمکراسی لرده او اؤلکه نین وطنداشی اولمایانلار بئله سوسیال حرکت لرده بولونا بیلرلر.
بو گون گونئی آزربایجان میللی حرکتینده بونو ایستمیه ن قوولرده وار. امما منجه اونلارین سورونو میللت اولمانین نه آنلاما گلدینی بیلمه ملرینده ایرللی گه لیر.
آمما بیزیم دقت ائتممیز گره کن قونولاردان بیری بو اولمالی کی بیز توپلومسال حرکتلرین یئرینه گئچیب بو توپلومسال حرکتلری تمثیل ائتمه میز ان بویوک یانلیشلاردان بیری اولا بیلر . بو ایش سویل توپلوملارین گرچه ک بیر سویل توپلوم اولمل سینی و گه لیشیمینی انگل له ر , توپلومون دیره نجنی آزالدار.
اونا گؤره ده گونئی آزربایجان میللی حرکتی بیر چاتی اولاراق داها گئنیش دوشونملی و اؤزگورلکچو سؤیلم لره یول آچمالی دیر.
قادین حرکاتی , چئورجلیک حرکاتی , یاشام طرزینین اوزگؤلویو کیمی باشلیقلارین و داها فرقلی باشلیقلار آلتیندا کی سوسیال حرکتلر توپلومو گه لیشدیره ن و گئریجی گوجلرین اؤنونده ان ائتکین اولا بیله جک حرکتلردیرلر. اونا گؤره سوسیال حرکتلر باغیمسیزلیغینی قورویا بیلملی دیرلر. بونلارا سییاسال سؤیلمی تزریق ائتمک چاباسی ترسه سونوجلاردا وئره بیلر. بیر چاتی اولاراق گؤنئی آزربایجان میللی حرکتینین بو سوسیال حرکتلره آلان آچماسی گرگیر. بونون اوچونده گونئی آزربایجان میللی حرکتی توپلومون سورونو اولان , امما توپلومون باسقجی ماهیتینه گؤره توپلومدا گیزلی اولاراق یاشامینی سوردوره ن سورونلاری تئوریزه ائدره ک اونلارین توپلومسال آلاندا, بیر توپلومسال حرکت کیمی اورتایا چیخمالارینا یوا آچمالیدیر. امما او سورونلارین گرچک تمثیلجلرینین یئرینه گئچمه ملیدیر. او سورونلارین گئرچک تمثیلجلرینین میدانا چیخماسی اوچون اورتامی حاضیرلامالیدیر.
بو حرکتین ایندی کی دورمون ده یرلندیردیگیمیز زامان، کئچمیش زامان ایله هانسی ایره لی له مک لر و هانسی گئری له مه له ره تانیق اولا بیلیریک؟
تمل فرقلر وار. گئچمیشده سیز میللی حرکته باغلانماق و اونون بیر پارچاسی اولاماق اوچون ایلک اؤنجه تورکجه نی اؤیرنمه نیز لازیمدی. تورکجه نی اؤیرنمک دئمک, تورکجه نی بیر دیل اولاراق هم یازمایی اؤیره نیردینیز همده او دیل ین ادبی وارلیقینی اؤیرنیب, ایدراک ائدره ردنیز. حتی بو ساده جه دیل ایله سینرلی قالمازدی . تاریخ و کولتورو اولوشدوران باشقا اؤگه لر و عنصرلر حاقیندا دا بیر اؤیرنیم گئچیرردینیز. او عنصرلرین هم بیر توکه دیجسی(مصرف ائده نی) هم ده اوره تیجسی(تولید ائدنی) اولاردینیز. سیز بوندان سونرا یا بیر کولتوره ل ساحه ده اوزمانلاشاردینیز و یا باشقا بیر آلانا گئچردینیز. حتی سیز بیر سییاسال تشکیلاتا گیرمک اوچون بئله بو سورجی گئچیرمک زورندا قالاردینیز. البته سیز بیر کولتوره ل ایشده یاپدیغینیزدا ایران دؤولتی سیزی بیر سیاسی و همده مخالیف سیاسی کیمی گؤره ردی و گؤرور. چونکو آزربایجان تورک کیملیگینی ایران دؤولتی سیاسالاشدیراراق کنترال آلتیندا توتماق ایستیر. چونکو ایران دؤولت ینده کی ذهنیت توتالیتر وایرقچی دیر. چونکو اونا گؤوره ساده جه فارس و شیعه کیملیگی مشروع و ضررسیزدیر. طبیعی شیعه کیملیگ ینین ادبیاتی بئله فارسجا اولمالی دیر. آماج دیلی یوخ ائدره ک گونئی آزربایجان تورکونو توتالیتر و فارسچی سیستیمین بیر عسگری یاپماقدیر.
گئچمیشده کی میللی حرکتی توپلومون ایرلجی گوجلری اولان اوخوموشلار و اوخوماقدا اولان اؤیرنجلر تشکیل ائدیردی. دیگر طرفده ن حرکتین آنا یؤنتیمی معارفیچلییه دایانیردی. گئچمیشده کی بو یؤنتمین اؤزونه گؤره بویوک آوانتاژلاری واردی.
گونئی آزربایجان میللتینین معنوی و کولتوره ل وارلیغی حتی تورک دیلی باشقا تورک خالقلارینین کولتوره ل وارلیغی قونوسوندا گئنیش بیلگیه صاحیب اولماق بیر فعال اوچون بیوک بیر آوانتاژ گه تیره ردی. بودا مجادیله وئرنلرین کولتوره ل سیلاحا مجهز اولمالاری وفارس آسیملاسیون ماکیناسینین اون ایلرجه یوخ کیمی گوسترمه یه چالیشدیغی کولتورو یئنی ده ن کشف ائتمک, دیری توتماق و یئنیده ن اورتمه یه سبب اولوردو. آیرجا بو اینسانلارین چاغداش سویلم لره دوغرو حرکتینه ده بویوک ائتگی بوراخیردی. باشقا طرفده ن ایران کیمی اینسان حاقلارین اولمادیغی بیر اؤلکه ده فعالارین اؤده دیگی هزینه لری ده آشاغی توتوردو.
آمما دوغال اولاراق آماجی بویومک و گئنیش لمک اولان حرکتین بو یؤنتمینده اؤن گؤورولمه یه ن سورونلار واریدی . بو سؤونونلارین اؤن گؤره بیلمه مه نین چوخ دلیل لری وایدی. حرکت هانسی دورمدا اولدوغونو اؤلچه جه ک آراچلاردان ودئنئیم ده ن یوخسون ایدی. دیگر طرفده ن میللی حرکت فعالارینین بللی بیر یاش آرالیغیندا اولمالاری و گونئی آزربایجانلی گئچمیش قوشاق آیدینلار و سیاسیلرین چئشیدلی ایدولوژیک جبهه لر آدی آلتیندا فارس چی و ایران چی سؤیلمین بیر پارچاسی اولمالاریدی. آیرجا بیرباشقا طرفده نده اینسانلارین اؤز دیللرینده یازیب اوخوما سوادلارینین اولماماسی, گئنل اولاراق زورلا اؤیرتیله ن فارسجا یازیب اوخوما سایسینین بئله دوشوک اولماسی دا سورون یارادیردی. آیریجا ایراندا اورتا لاما کتاب باسیمی و چاپی نین ۳۰۰۰ اولدوغونو دا دوشوندویوموزده اوخوما کولتورونون او زامان دیلیمینده معاریفچی یؤنتمه باشلی باشینا بیر سورون یاراتغی آچیقدیر.
بونلار ایله یاناشی چوخ بویوک بیر جمعیته صاحیب اولان گونئی آزربایجانلی لاری کولتوره ل اولاراق بسله یه جک(تغذیه ائده جک) کولتوره ل اورون( محصول) و بو کولتوره ل اورونو یایاجاق سییاسال آچیق آلان و یئترلی ائلماندا یوخ ایدی.
آمما تمللری بیلینج اوزرینه و بیلینجلی توپلوم کسیمینین اوزرینه آتیلان حرکت اؤنونه گله ن فرصتلری قولاناراق. ایلک اؤنجه انیورسته لرده و توپلومون اوخوموش بؤلومونده ساغلام تملرین آتیب گئنیش له مه یولونا گیردی.
اؤیرنجی کامپلاری, کولتوره ل ائتگینلیک لر, ائو توپلانتلاری و… کیمی آلانلاردا بؤیویره ک خوجالی سوی قیرمی اعتراضی, ایران رادیو تلوزیونونون ایرقچی آنکه تینه اعتراض, بابک قالاسی , سئچیملر, اورمو گلؤلو و ایدمان یاریشملاری آلانلارینا داشاراق بویوک بیرسایی سال و فرقلی توپلومسال قاتمانلارا و طبقه لره اولاشدی.
حرکتین بو گلیشیمی ایله یاناشی یاش ایجابی بیر چوخ میللی فعال ایش , ائولیلیک و یاشامین نورمال گره کلرینی قورماق اوچون چابالارکن دیگر یاندان دا گئنیشله مه نین دالقالاری ایچینده ن یئر آلیردیلار. بیر چوخ میللی فعال دا اوزمانلاشماق اوچون چئشیدلی دئنیملریاشاماقدایدی. اؤیرنیم , چئشیدلی سییاسال قوروبلاردا بیر شئی لری یئرینه قویا بیلمک اوچون یئر آلماق و چئشیدلی پروژه لره ال آتماق, کی بونلارین باشارلی و یا باشاریسیز اولدوغو باشقا بیر دارتیشما قونوسودور میللی حرکت فعالارینین سورونلاری گؤرملرینی انگله یردی.
گونئی آزربایجان میللی حرکتی نی گئنیش له مسی ایله توپلومون چئشیدلی طبقه لری, چئشیدلی میللی حرکت آلقلامالاری, چئشیدلی ائیلم بیچیملری, چئشیدلی دونیا باخیشلاری و چئشیدلی سییاسال آلقلاملاری ایله حرکته گیردیلر. حرکت بیر طرفده ن کوتله وی لشیب میدانلارا یئنینجه بیر طرفده ن ده پوپیلیست سؤیلم و ائیلم بیچیملری ده حرکته گیرمیش اولدولار.
اؤزلیک ایله بللی یاش آرالیغیندا اولدوقلاری اوچون سویوق شاواش دؤنمینین و ایران ایسلام دئوریمینین سیاسی و سوسیال اورتامیندا بویوموش و سیاسی ائیلمجی اولموشلار دا حرکته گیردیلر. بو قوروبدا کی بعضی اؤزلیک لر حرکتده بیر سیرا سورونلارا یول آچدی. بونلار اؤزلرین سیاسی اولاراق یئترلی گؤرورلر یانی سیاسی اولاراق تجربلی اولدوقلارین دؤشونورلر. امما اونوتوقلاری بیر شئی وار او دا اونلارین سیاسی آنلایشلاری سویوق ساواش آنلایشی دیر. یانی بو گون گئچه رلی و ائتگیلی اولمایان بیر یؤنتم و مخاطب چکه نمه یه ن یؤنتم. بونلارین چوخونون بوگونکو گونئی آزربایجان حتی ایران و دونیا گئرچکلرینده اوزاقدا اولمالاری و گونئی آزربایجان مسئله سینی گئچمیش آلیشقانلیقلارینا گؤره ایدولوژیک له شدیرمک ایستملری دیر. اونلار بو گئچمیش ایدولوژیک سورونلارین گونئی آزربایجان میللی حرکتینه سوخاراق , گونئی آزربایجان میللی حرکتینی اسکی حسابلارینی تسویه ائتمک اوچون بیر میدانا چئوریمک ایستریلر. قولاندیقلاری سییاسال ادبیات گئچمیش ایدولوژیلرینده و ایران ایسلام جمهورسی سییاسال ادبیاتیندان آلدیقلاری ادبیات دیر.
بونلارین دیشیندا گنج آمما سوسیال , ائکونومیک و یا کولتوره ل اولاراق اؤزلرینی حاشیه ده گؤره ن توپلومسال طبقه لرینده حرکته قاتیلماسینین اولوملو سونوجلاری یانیندا اولومسوز سونوجلاری دا اولموشدور. بونلارین حرکته دیره ک سیاسال کانالدان گیرملری و بونا گؤره ده گؤرونورده( ظاهرا) یوکسک هزینه وئرملری گئچمیش سییاسال قوشاقدان گله نلر ایله بونلارین آراسیندا بیر کورپو قوردو و ایکی قوروبدا حرکت ده پای ایسته مه یه قاخدیلار.
گئچمیش قوشاق ایرانچلیق و چئشیدلی ایدولوژیلر اوغروندا وئردیگی هزینه نین یئرینه گونئی آزبایجان میللی حرکتینده حاقلاری اولمایان پای ایستمه یاریشینا گیردیلر. و اؤزلرین توپلومون حاشیه سینده حیس ائدنلرایسه وئردیکلیری هزینه لری بهانه ائدره ک داها یاخجی بیر توپلومسال قونوم قازانما ایستکلرینده دوغان بیر پای ایسته مه پروسه سینه گیردیلر. بو ایکی قوروب بیر نقطه ده بیرله شیردیلر. اونلار ایران دئوریمده ن سونرا بیر سییال نورما دؤنه ن حاشیه نین اورتاق طبقه و اورتا طبقه یوخاریسی اولانلاری کنترول التینان آلمانین گونئی آزربایجان توپلومونا یانسماسی دیلار. بوردا کی اورتا طبقه و اورتا اوستو طبقه ده ن قصد ائدیله ن ایسه ائکونومیک ده ن داها چوخ کولتوره ل و اینسانلارین گه لیرلرینده باغیمسیز اولان طبقه آلقلامالاری دیر.
اونلاربو پروسه سده میللی حرکتین ایلک قوشاغینی تسویه ائدره ک و یا حاشیه یه ایته لی یئه ره ک و یا سوسدوراراق بیلمه ده ن حرکتی بویوک بیر آچمازلا اؤزله شدیردیلر.
امما زامانلا بو قوولر جمهوری ایسلامی کیمی و حتی جمهوری ایسلامی نین اپوزوسیونو کیمی مشروعیت لرین ایتیره رک توکولمه یه و آشینمایا باشلادیلار. چونکو اونلار بیلمه ده ن جمهوری ایسلامی و اوپوزوسیونو سییاسیال ادبیاتی ایله حرکت ائدیردیلر. بو دا دوغال بیر دورومودو چونکو اونلار یا جمهوری ایسلام نین توپلومدا یاراتغی ذهنیت و یا اپوزوسیون قوولرین ایچینده کی ذهنیتده ن گه لمه کده یدیلر. اونلارین چوخو میللی حرکتین اولوشوم سوره جینی و آماجلارینی گؤرمکده و بو گونکو گونئی آزربایجان توپلومونون ایستکلرینی آنلاماقدا جمهوری ایسلامی و ایران اوپوزوسیون کیمی یانیلقیا دوشموشدولر. حتی بعضی دوروملاردا بو قوولری توپلومو گئریه گؤتورمک گیریشیملرینده بئله بولوندولار و بعضی لری هله ده او گئریجی سؤیلم و ائیلم لرینه دوام ائتمک ده دیرلر.
طبیعی کی بو قوولرین ساده جه اولومسوز ائتگیلری اولمامیشدیر. بو قوولرین بیر چوخو گونئی آزربایجان میللی حرکتینین آنا گؤوده سینه( بدنه سینه) ائنتقره اولاراق حرکته بویوک بیر گوج قاتمیشلار. ائنتقره اولمایانلار ایسه هر گون حاشیه یه گئدره رک مشروعیت و تابان ایترمه ک ایله قارشیلاشیرلار. امما بو تابان ایترمه یه باخمایاراق و آزینلیقدا اولمالارینا باخمایاراق هله ده شیعه جلیک ده ن قایناقلانان اؤلولرین بو گونه(دیریله ره) حاکیم اولماسیندا , سانسور, تهدید و اؤز اخلاق آنلایشلارینی تحمیل ده اصرار ائتمک ده دیرلر.
امما مسئله بودور کی گونئی آزربایجان میللی حرکتی بو قوولر ایله گئج-تئز بیر گون قارشلاشاجاقدی و بیر تسویه حساب یاپلاجاقدی. چونکو اونلار گونئی آزربایجان توپلومونون بیر پارچاسی دیرلار. سئوینج یئری بوردا دیر کی گونئی آزربایجان میللی حرکتی بو قوولره تسلیم اولمادی و اولماق نیتی ده یوخدور. بودا حرکتیمیزین آنا شعاری و سولوقانی اولان گه له جک بیزیمدیرین گئرچک و آنا بیر سولوقان اولوغونو گؤسترمک ده دیر.
بو اصلینده میللی حرکتیمیزین ایچ سل بیر مجادله سی دیر. بو مجادله نین سونوجلانماسی میللی حرکتیمیزین ده گله جینی بللی ائده جکدیر.
دونیاداکی انفرماتیک دئوریم و توپلوملارین بو یئیین(سرعتلی) ده یشیملره گؤره ائوریلمسی(تحولی), سرعت ایله گه لیشه ن توپلومسال حرکت و دئیشن سینرلار, اولوشان یئنی دولت- میللت لر و اؤزگورلوکلرین گئنیشله یه ن سینرلارینی دقت ه آلدغیمیزدا, بیزیم ایرله مه لیریمیز بلکه اوتا سئویده بیر ایره لیله مه حساب ائدیله بیلر. امما بیزیم حرکت بو گون بیر چخمازدا گیر ائلدیب د یر و ائله بونا گؤره ده بیز بو گون بونا یول آختاریریق. بو چیخمازین بیزده ن قایناقلانان طرفی بو سرعت یئتیشه بیلمه مک دیر. بونو سببی یؤنتم سیزلیک و یا داها دوغروسو اسکی یؤنتم لرده ن قوپا بیلمه ممک دیر. بیز بیر توپلوم کیمی سویوق ساواش, شیعه چلیک و ایرانچلیق سییاسال و سوسیال ادبیاتی ایله حسابلاشمامیز گرکیر. ایران دئوریمی سییاسال ادبیاتی ایله حسابلاشمامیز گرکیر. سویوق ساواشین بیزده کی پارچالایجی ائتکلرینی آشامامیز گرکیر. او دونیانین آنلاملاریندا قورتولمامیز گرکیر . او دونیانین ساغ و سول ادبیاتینی بو گون ائینی معنادا قولانماق بیزده کی توپلوم سال قوولرآراسیندا گوونسیزلیک یاراتیر.چونکو او ادبیات ین قواوراملاری بشقالاشدی, چاغریشیملاری بشقالاشدی, اورتیم شکلی ده یشدی و…
او ادبیاتی ۲۰ یاشلی بیر آزربایجان گنجی آنلامیر, بیلمیر. بیلسه بئله او ادبیاتی ایستمیرچونکو اونا بیر گه تیرسی یوخ. او سییاسال ادبیات ساغلی-سولو اولاراق یئنیلگیه اوغرایب.
آزربایجان گنجی یازیر, یاراتیر, موزیک ایله رسمیله , فوتوگراف ایله بوتون کولتوره ل آراچلاری قولاناراق دانیشیر. او سوسیال آلانین وئردیگی بوتون ایمکانلاری قولاناراق حرکت یارادیر. اوزونه یئر آچیر. اونو گؤرمه ز ده ن گه لمه ک, یوخ اولماق دئمک دیر. اله ک ایله سو داشیماق دئمک دیر.
گونئی آزربایجان میللی حرکتینین باشقا مئسله لرینده ن بیری ده بودور کی یا ایران سیاسال ادبیاتیندا گیر ائدیر قالیر و یا بعضلری قوزئی ین و یا ترکیه نین گئریجی سییاسال ادبیاتینی میللی حرکته گه تیرمک ایستیرلر. دوغال اولاراق رسمی ایران سییاسال ادبیاتی و حتی اوپوزوسیون سییاسال ادبیاتی مرکزیتچی, ایرقچی و مذهبچی بیر ادبیاتدیر. بیزی یوخ ائده ن ادبیاتدیر. قؤزئی آزربایجان و تورکیه ده کی رسمی سییاسال ادبیات ایسه او اولکه لرین میللی چیخارلارینی و یا حاکیم قوولرین چیخارلارینی قورماق ایله مکلف و مشغولدورلار.
بیز دوغال اولاراق دونیادان و بولگه میزده ن قوپوق یاشایان بیر توپلوم و حرکت اولا بیلمریک. امما بیزیم سیاسی لرین دقت ائتملری گره کن بو دور کی بیزیم سؤیلملریمیزی اؤز چیخارلارینا ضررلی و یا خیرلی گؤره ن قوولر ایله ایلشکیلریمیزده بیر اوستا سیاسی آل- وئرجی کیمی , گونئی آزربایجان میللی چیخارلارینی قورماقلا سوروملو بیر وطنداش و بیر دیپلامات کیمی دوشونملی و داورانمالیق.
بیز میللی حرکت ده کی آلانلارین همامیسینی سیاسالاشدیرمامالیق. بیر اینسان حاقلاری ساونوجوسو اولوسلار آراسی نورملار و او ایشین گه رکتیردیگی قورالارا و داورانیش بیچیملرینه اویملاردیر. بیزیم سیاسیلرین بیر اینسان حاقی ساونوجوسونده ن سیاسیتچی کیمی فیکیر لشمه سینی بکلمه لری یانلیشدیر. اینسان حاقلاری , کولتوره ل و تئوریک چالیشمالارین سیاستین بیر آلت قورومو کیمی اله آلینماسینی بیزی سونوجا گؤتورمه ز. حتی اگر شانس اثری بیر سونوج بئله الده ائدیلسه بیز یئنیده ن بو یولاری گئتمک زوروندا قالاجایق.
بیر میللتین اینسان حاقلاری ساونوجوسو سیاستچیه تابع اولورسا, باغلی اولورسا گون گه لر کی اؤز حاقینی ساونا اینسان حاقی ساونجوسو تاپماز.
ادبیاتیمیز سیاستچینین ائتکیسینده قورتولمالی. مئدیامیز سیاست ین ائتکسینده قورتولامالی. بیر میللتین هر شئیی, هر قورومو سیاسته و دؤولته باغلی اولورسا او توپلومون قوراجاغی اولکه یاشانیلماز اولار. اوردا سانسور اولار, اوردا مینلرجه یازار و فرقلی دوشونه ن زندانلاردا اولار. اؤزلیک ایله بیزیم بولگه ده سیاسته ن اولان آنلایشین گه تیرجیی سونوج بیر فلاکت اولا بیلر. اونا گؤره ده بیزیم سیاسته ن اولان آنلایشیمیز و آلقلامامیز ده یشملی. بیز سوسیال بیلیمین قواوراملاریندان اولان بوتون آنلاملاندرمالاریمیزی و آلقلاریمیزی یئنی ده سورقولامالی و یئنده آنلامالیق.
گونئی آزربایجان میللی حرکتی نین درین قاتمانلاری بونلاری گؤره ن بیر حرکت دیر. امما بو حرکتی باشقا یئرلره چکمک ایسته ینلر بیلرک و یا بیلمه یره ک میللی حرکتی اوچورما چکمک ده دیرلر.
گلدیمیز نقطه ده بو سورونلارا چؤزوم تاپماق اوچون سورغولاما و تئوریک چالیشمالارین یانیندا , اؤزلرین آیدین گؤرنلرین ایلکه لی و سوروملولوق ایله حرکت ائتملری گرگیر. حرکته ضرر وئرمک بهانه سی ایله گرچکلری گؤرمزلیک ده ن گلمک میللی حرکته قوونمه مکدیر. آرتیق حرکت ساوونما دؤنمینی بیر کنارا بوراخمالی و اویون قورمایا باشلامالی دیر دییه دوشونورم.
میللی حرکت آرتیق اؤز جغرافیاسیندا ان اونملی سیاسی آکتوردور. بونون بیلره ک داها درین, پروقراملی بیر قورملاشمایا و بو قورملارین اؤز آلانلاریندا بویوک و آنا بیر مکانیزمانین فرقلی عنصرلری کیمی اؤز گؤرولرینی یئرینه گه تیرمه لری لازیمدیر.
سیزجه گونئی آزربایجان آیدین دوشونرین ایندیکی دورومدا ان اؤنملی گؤره وی نه اولا بیلر؟
منجه ایلک اؤنجه آیدین و آیدینلانما نه دیر دئیه سوروسونا جواب وئرمک گه رکیر. سونرا بیزیم توپلومدا آیدینا یئر وار می ؟ یوخ مو؟ ویا هانسی تیپ آیدینا یئر وار ویا گرک وار بونا باخماق گه رکیر.
اینسالیق تاریخینده آیدنلانما عصری دییه بیر عصر وار. ایلک اؤنجه بونو بیلمه میز گره کیر. بوردا بیلمک دئمک آنلاماق دئمک دیر. بو آیدینلانمانین بعضی قازانیملارین ایچسه لشدیرمک بعضی لرین سورقولاماق لازیمدیر. اورا کی اولومولو و مثبت قازانیملار اینسانلیقین قانانیملاردیر. اوردان دوغان مثبت
ده یرلر وار, اونلار بیزیم ده ده یریمیز اولمالیدیر.
کانت ا گؤره آیدین لانما اینسان ذهن نین اولقونلاشماسی و اؤزگورله شمه سی دیر. اینسان اؤز عاغلینی باشقاسی نین رهبرلیگی اولمادان , اؤزه لیک ایله دین آداملارین نین رهبرلیگی اولمادان قولانماسی دئمک دیر. آیدینلانما عاغیلی و بیلیمی اینسانین ان بویوک به جریسی اولاراق گؤره ر.
آیدین لانما چاغینین آیدینلارینا گؤره ایره لی له مه اینسانلیغین سرنوشتی دیر. ائله بو گؤورشه دایاناراق تکنولوژیک گلیشمه لر یاشانمشدیر. امما مدرن اؤتسی گؤروشه گؤره آیدینلانمانی بیر ایدولوژی حالینه گتیرمه نین ده بویوک سورونلار یاراتغی آچیقدیر. بو دارتیشما لار آیدین تانیمی نی دا ده یشدیرمک ده دیر. اؤزه لیک ایله سؤمورگجی اؤلکه لرده سؤموروله ن اؤلکه خلیقلارینین دیرنیش و دئوریملرینی دستکله یه ن آیدینلارین اورتا چیخماسی و گرامشی نین اورتایا قویدوغو اورگانیک آیدین قاورامی اسکی آیدین تانیمینی بویوک سورغو آلتینا آپاردی. بوتون بونلارا باخمایاراق بیر چوخلارینا گؤره مدرن اؤتسی دؤنمه هله گیرممیشیک ومدرنیزمی اولقونلاشدیرما دؤنم ینده یک.
دونیادا آیدین قونوسوندا اولان دارتیشمالار و بیزیم بولگه ده اولان آیدین دارتیشمالاری حاقیندا بیزده چوخ قیسیتلی(محدود) بیر ادبیات وار. بو دارتیشمالارا گیرمه مک اوچون من بوردا آیدینی میللی حرکت میزده چالیشان و چئشیدلی دالاردا اوخوموش اولان اوزمانلار و تئورسیه نلر آنلامیندا قولاندیغیمی ورقولاماقدا یارار گؤرورم.
بو دارتیشمالار بیر یانا قالسین بیز ایلک اؤنجه بونا باخمالیق کی گونئی آزربایجان اولاراق بیز بو اولایلارین هاراسیندایق. بیزده جواب تاپماسی گرکن سورولار وار. بیز مدرن دؤنم ین هارسیندایق؟ منجه بیزده مدرن اؤتسی دؤنم ده ن دانیشماغا یئر اولسادا, توپلوم اولاراق مدرنیزمی یاشامامیش بیر میللت ایک. چونکو مدرن دؤنمین ان اؤنملی قوروملاریندان بیری اولان اولوس- دؤولتیمیزی قورا بیلمه میشیک. بعضی لری دئیه بیله رلر کی ایران دؤولتی بیر اولوس- دوولت دیر. بو دوغرودو امما او بیزیم پروژه میز اولان اولوس- دؤولت تیپی و مودلی دئیل دیر. اونا گؤره ده بیز اوردا وطن داش حاقلارینا صاحیب دئیلیک. اونا گؤورده بیز چئشیدلی تاریخی دؤنملرده اونو اؤز ذهنیمیزده اولان اولوس- دؤولت ودلی کیمی یاپی سالاشدیرماق اوچون گیریشم لرده بولونموشوق. امما سونج اورتادادیر. بیز ۱۹۴۵ ده ذهنیمیزده اولان پروژه یه یاخینلاشمیش و حتی آنلاشما بئله امضا لامیشیق. امما بو گون بیز آرتیق باشقا بیر نقطه ده یک. بو آچیقلاما نییه اؤنملی, منجه بو نقطه نی گؤورمه یه ن بیر آیدین گؤنئی آزربایجان آیدینی دئیل. فارس آیدینلاری باتی آیدینلارین مدرن اؤتسی دوشونجلرینی یوزلاشدیراراق تخریف ائده رک بیزه سونمایا چالیشیرلار. اونلار مدرن لیگی یاخالایا بیلمه میش بیزیم کیمی توپلوملارا مدرن اؤتسی باتی آیدینلاری نین دؤشونجلرینی بیزه حاقلاریمیزدان واز گئچمک و اونلاردا اریمک کیمی سونارلار . فارس آیدینلارینین بو اؤنه ریلری بیر یالاندان و آلداتماجادان عبارتدیر. اونلار مدرن اؤتسی آیدین گؤرونتوسو وئرمک ایسه مه لرینه باخمایاراق, هله ده ایرقچی و مرکزیتچی بیر مدرنیته نین اورگانیک آیدینلاردیرلار.
دوغال اولاراق دیلی اولمایان بیر توپلوم, دیلی یاساق اولان بیر توپلوم, اولوسلار آراسی دیلی بیلمه یه ن بیر توپلوم اولاراق بو دارتیشمالاردا دیرناق آراسی فارس آیدینلارین توزاغینا دوشمه مه یه دقت ائتمه لیک. چونکو بو قونودا فارسجادا اولان ادبیات ائورنسه ل ده یرلرده ن اوزاق و ائوره نسل ده یرلری تحریف ائده ره ک او دیلی بیله نلره سونان بیر آیدین تیپی ایله قارشی قارشی- قارشی یایق.
باشقا طرفده ن مذهب مئسله سی وار. مذهب ین ایسه کنترولی مذهب آداملارینین الینده و ماراقلی اولان بو کی مذهب ین ده دیلی یا فارسجادیر یا عربجه. یانی بیزیم اینسانلارین آنا دیلی اولمایان دیلده. بو دا مذهب ده ن چؤرک قازانان طبقه یه فرصت وئریر کی شفاهی اولاراق مذهبی ایستدکلری شکیلده میللتیمزه سونسونلار. یانی ایراندا دینی آیدین اولاراق آدلاندیرلان آیدین بئله یوخ. ایراندا اؤزلرینی دینی آیدین آدلاندیرانلاردا فارس شیعه چلیگینین اورگانیک آیدینلاردیرلار. بو اورگانیک آیدینلار وار اولان گوج ایلشکلرینین داوامینی ساغلاماق اوچون چالیشرلارا. اونلارین اوتایا قویدوقلاری بوتون کولتوره ل و فکری محصولار بونو اونایلار. منجه گونئی آزربایجان آیدینی بونلاری گؤره ره ک و حاقلی اولاراق تورک دیلینین رسمی اولماسینی ان اؤنملی مسئله کیمی اورتایا آتمیش و بو یولدا استراتژیک بیر نقطه یه بارماق قویموشدور. چونکو کی یازلی دیلین اولماماسی آیدینلانمانین اؤنونده ان بویوک انگل لدیر.
ائله بونا گؤرده بیزده کی آیدینلانما بو اؤزه ل شرطلریمیزه گؤره دیل ایله باشلار. شاعرلریمیز, یازارلاریمیز بونو باشلاتارلار. بو شعر ده ن دوز یازیمزا گیره ر و بو گون بیز ادبی دوز یازدان سیاسال و حتی فیلسوفیک دییه بیله جییمیز دوز یازیا گئچمیشیک. اوره تیله ن (تولید اولونان) و توکه تیله ن( مصرف اولونان) اورون و محصولون سای سال مقداری و کیفیتی دارتیشلا بیلر. امما بو او دئمه کدیر کی بیزبو گون گئچمیشه گؤره فرقلی یئرده یک و فرقلی شئی لری داتیشریق. امما بو یئترلی می؟ یوخ.
گونئی آزربایجان حرکتینده آیدین کیم دیر؟ آیدینلاریمیز کیمدیر؟ بیلمریک. فرصت وئرمریک کی بیلینسین. قورخو اتمسفری یاراداراق. آیدینلقی بوغماق ایستیریک. آیدین اولماق سوچ دور. دونه ن بیر بو گون ایکی بو حرکته گیره ن ایسته دگینه خائن دییه بیلیر. بوبیر حرکتین فلاکتی دیر. بو دوپه- دوز ایران داکی توتالیتر ذهنیتین حرکتمیزه گیرمه سی دیر. بونو یاپانلار ایستر ایراندا یاشاسین , ایستر اورپادا ویا ایستر آمریکا دا بو حرکته بیر شئی قاتا بیلمیر. امما بیر آلیشقانلیق اولاراق و یا بیر هوبی (اگله نجه ) اولاراق بو حرکته ده اؤزلرینه بیر یئر آچمایا چالیشرلار. چونکو اونلار یاشادیقلاری توپلومدان بیر شئی آلمیرلار, اوردا اؤزلرینه یئر تاپا بیلمیرله ر. اونلار آیدینین نه اولدوغونو, آیدینلامانین نه اولدوغونو و آیدین نین بیر توپلوم اوچون اؤنه مینی بیلمرلر. اونلار گئچمیش سیاسال حایاتیلاریندا, وایندی کی درناق آراسی سیاسی فعالیت لرینده سولوقان و شعارلار آرخاسینجا گئدیب لر. فیکیر دئیل. چونکو اونونلارین فیکری تعقیب ائده بیله جک دیلری یوخ . فیکیر اوره ته بیله جک دیلری یوخ. منجه بونلار ایلک اؤنجه گئدیب دیلی اؤیرنمه لی له ر. هم تکنیک اولاراق همده سؤیلم اولاراق دیلی اؤیرنملی و گونئی آزربایجان میللی حرکتینه یوک دئیل. بلکه سوروملولوق صاحیبی چالیشانلار اولمالی دیرلار.
آیدین ایلک اؤنجه ائورنسه ل ده یر نورملارینی بیلمه لی دیر. آیدین ائورنسه ل دونیانینن ان اؤزگورلوکچو سؤیله ملرینی گؤرملی و اونو اؤز توپلومونا ایسته ملی دیر. بو اؤزگورلوکلرین توپلوموندا یئرله شمه سی اوچون چابا گؤسترمه لی دیر. آیدین بونون یانیندا یاشادیغی توپلومدان قوپوق دئیل بلکه توپلومون ایستکلرینی گؤرمه لی, دقته آلمالی دیر. ان اؤزگورلوکچو ایستکلرده ن ان گئریجی ایستکلره قدر بوتون ایستکلری گؤروب دقته الیب و چوژوم فیکرینده اولمالی دیر.
اگر بیر آیدین ملیونلارجا اینسانین دیل نین یاساق اولماسینی , ملیونلارجا اینسانین ان وحشی یؤنتم لر ایله آسیمیله ائدیلمه سینی گؤرمور ایسه او آیدین دئیل. او وار اولان قدرت و گوج ایلشکلریننین فکیر ایشچی سی دیر. او ظالیم بیر سیستم ین آپاردیغی قتل عام دا قلم و و فکر اولاراق بیر مظلومو قتل ائده ن عسگر دیر. بیر آیدین اگر بیر اینسانین دینی و مذهب اینانجینا گؤره ان آغیر باسقلارا اوغرادیغینی گؤرمور او آیدین دئیل. اگر بیر آیدین بیر توپلومدا میلیونلارجا اینسانین جینسه ل (سئکسوال)کیملیگینه گؤره (قادین, قای, لئزبین, ترانس و…) , چوغونلوقدان فرقلی دینی و مذهب اینانجینا گؤره آیری سئچگیلیگه معروض قالدغینی گؤرمور ایسه آیدین دئیل. اگر بیر آیدین جغرافیاسیندا گئد ه ن دوغایا قارشی یوخ ائتمگی گورمورسه آیدین دئیل. و… , آیدینین اخلاق آنلایشی توپلومون ان آزینلیغیندا اولانلاری آنلما نقطه سینده اولمالی. آیدین چوغونلوغون سسی اولدوغو حالدا نه اونملی سی آزینلیقین سسی اولمایی بیلملی دیر.
گونئی آزربایجان آیدینین ان اؤنملی مئسله لرینده ن بیرده , گونئی آزربایجان اوچون مجادله وئرن و یا مجادله وئردیکلرینی ایداعا ائده ن لرین آنتی دمکراتیک ائیلم و گیرشیملرینه قارشی دورماسی و سوسماماسی اولمالی دیر.
بیزیم آیدین گونئی آزربایجان میللی مجادله سینین مشروعیت قایناقی نین دمکراتیک اوصولارا دایانماسینی ساغلامالی و او یؤنده باسقی یاپمالی دیر. گؤردوگو آنتی دمکراتیک و گئرجی سؤیلم لره و ائیلم لره تپکیسینی اورتایا قویمالیدیر. حرکتین هر هانسی ایدلوژینین تک الینه دوشمه سینی انگله ملی دیر.
فارسچی و ایرانچی آیدین و سیاسی لرین گؤزه ل پاکت له نمیش و قابلانمیش و بیزه دایاتماق ایسته دیکلری امما آماجی بیزی یوخ ائتمک اولان سؤیلم لرینی ایفشا ائتملی بو توزاق لارا دوشمه ملی دیر.
گونئی آزربایجان آیدینی گونده مه ده اسیر اولمامالی دیر. بلکه اؤز آیدینلاتجی گونده مینی یارتمالی و توپلومدا یایمالی دیر. توپلومو بو گونده مله ر ایله داها ایره لی بیر یئره داشیمالی دیر. بونون اوچون دیلی تکنیک , آنلاشیلا بیلرلیک و سؤیلم اولاراق ان گؤزه ل شیکل ده قولانمایی بیلمه لی دیر.
تئوریک , کولتوره ل چالیشمالار و اورتیم لرده سیاستین اونا تحمیل ائتمک ایسته دیگی گونده لیک , پوپولیست و دایازلیقدان قورتولمالی و اؤزنه گوجلو بیر آلان آچمالی دیر. یانی اویانیش آشاماسینی ده رینله شدیره ره ک قوروجو آشامایا گئچملی دیر.
بو قورجولوغو ایسه توپلومداکی بوتون ایستک و آرزولاری دقته آلاراق یاپمالی دیر. ساده جه مللیتچی و یا ائتنیک سؤیلم ایله بو قوروجولوغو یاپمامالی دیر. حرکتی او نقطه یه گؤتورمک ایسته یه نلرین تک الینه امانت ائتمه مه لی دیر. یوخسا باشقا سؤیلم لر بیزیم بوتون چابلار ایله اولوشدوردوغوموز میللی حرکتی, گؤزه ل پاکت له نمیش, امما ایچینده بیزیم حاقلاریمیز اولمایان گئه نل و آلداتیجی سؤیلم لر ایله اؤنله یه یب و یا آماجلاریندان جایدرا بیلرله ر. دوغرودور کی گونئی آزربایجان یاشیل حرکته بو ایمکانی وئرمه دی. امما اونوتمایاق کی جمهوری اسلامی اگر بو حرکته داها یوموشاق داورانسا ایدی. دورومو یئنه ده بیز ایستدیگیمیز کیمی اولاجاق دی یا یوخ؟
مدرن اؤته سی دؤنم آیدینی یئره ل ده گرلیری ایله ائوره نسل ده گرلری بیر آراد ساوونما و اونلاری بیله شدیرمه (ا کله مله مه) آیدینی دیر.
دیلی گه لیشدیره ن, دیلی گونجه له یه ن آیدین دیر. آیدینی اولمایان دیل اؤلر. بیر دیلی اؤلدورمک اوچون اونون آیدینین اؤلدوره رلر. آیدین نینین نفسینی که سه رلر. آدین نینی آج ساخلارلار و…
آیدینی اولان توپلومو آسیمیله ائمک ایمکانسیزا یاخین بیر شئی دیر. بیز آسیمله ائدیلمه میزین سببلرین بیر داها آراشدیرمالیق. ساده جه اونو دیل یاسلغینا و یا ائکونومیک سبب لره باغلماماق بیزی یانیلتا بیلر.
بیز ده کی سورونلرین بیری ده بودور کی گئچمیش آیدینلارمیز ایله بو گونکو آیدینلاریمیز آراسیندا بیر قوپوقلوق و گونسیزلیک وار. بونو اورتادان قالدیرمانین یولارینی آرامامیز گرکیر.
بو سیاسی آلاندا دا بئله دیر. گئچمیش سیاسی لر ایله یئنی سیاسی لر بیرله شه بیلمیرلر. چونکو کئچمیش سیاسیلریمیزین چوغونلوغو مرکزجی , چوخ قاتی ایدولوژیک و ائینی حالدا اویونون اوتوزان طرفینده اولان سیاسیلر اولوبلار.
امما باشقا بیر گئرچک ده وار کی گونئی آذربایجان میللی حرکتینین یئنی دالقاسی یانی ۱۹۹۰ حرکت سیاسی حرکتده ن چوخ بیر آیدینلیق حرکتی اولوبدور. توپلومون ان آیدین کسیملری اولان یازارلار, شاعرلر و سیاستین ایراندا ایشلوسیزلینی گؤره ن اسکی سیاسی لر طرفینده ن باشلانیلیبدیر. بو ۱۹۴۶ یئنلگیسی و۱۹۷۹ اسلام دئوریمینین یئنیلگسین ده ن آلینا درسلره گوره بئله گلیشیب و اونا گؤرده معارفچلیک ایله باشلایب دیر.
مخالیف سیاست حاکیم سیاست ادبیاتیندان نه قدر اوزاق قالا بیلر کی؟ بو دا بیزیم اوچون اساسی سورولاردان بیری اولمالی دیر. اونا گوره ده بیز سیاسیتی یئنیده ن دوشونملیک .
اؤزله رین آیدین گؤره نلر , توپلومون گلیشیمی نی گرکلی گؤره ن قوه لر, اونلارا قارشی یارانجاق نفرت ادبیاتیندان, اتهاملاردان قورخمویاراق میدانا چخمالی , سیاسی ادبیاتمیزا و توپلومسال حرکتیمیزه یؤن وئرملی دیرلر. بونون اوچون اورتاق بیر آغیلا گرک وار. بیزده کی سیاست و سیاسجلیک بو ایشین ان بویوک دوشمانی دیر. چونکو بیزده کی سیاست تانیمی و سیاسته اولان مناسیبه ت هم دؤولت طرفیینده ن (ایران دؤولتچلیگی), همده سیاسی لر طرفینده ن بویوک ضربلر آلیبدیر. بو ضربلر و وار اولان توتالیتر سیستم اینسانلارین سیاسته یاناشماسینی هم انگله میش , همده اونون ایماژینی پوزموشدور. سونوج اولاراق سیاست یاپمانین هزینه سینی ده چوخ یوکسلتمیشدیر. بونلاری دا دقته آلاراق گونئی آزربایجان آیدینی سیاستین یاپیجی تنقیدچی سی و ائلئشدیره نی اولمالیدیر. سیاستین پوپولیزمه قایماسینا توپلومو گئریه گوتورمه سینه یول وئرمه ملیدیر.
بیزده کی یئنی آیدینلار ایله گئچمیش سیاسی قورپولاردا اولان و سیاستی بوراخیب آیدینلیق پالتاری گئینلر آراسیندا ایله تیشیم قوپوقلوغو وار. بوایلتیشیمی قورماق لازیم. بونون دلیلی ایکی طرف آراسیندا وار اولان اؤن یارقلاردیر . بو اؤن یارقیلاری آشماق اوچون ایکی طرفده اوزلرینی یئنیده ن سورقولامالی و اورتاق پروژلرده بولوشاراق بونو یئنمک اوچون آدیم آتمالی دیرلار.
باشقا سؤیلم لر، اؤرنک اوچون فئمینیستی حرکت لر یاخود گونوموزده دونیا چاپیندا هئژئمونی سی اولا یئنی ایجتماعی سؤیلم لر ایله میللی حرکت آراسیندا بیر کؤپرو قوروب و بو سؤیلم لری گونئی آزربایجان میللی حرکتی طرفیندن دیله گتیرمک ده نه قدر فایدا گؤرورسونوز؟
بو سؤیلم لر من خاطرلادیغیم قدر ۱۹۹۰ لاردان عتبارا گونئی آزربایجان میللی حرکتینده اولوبلار. بو سریلم لر گونئی آزربایجان میللی حرکتی اوچون یئنی سایلمازلار.
داها او گونلرده ن بئله منیم شاهید اولدوغوم قادین حاقلاری و دوغانی قوروما و چئورجلیک کیمی سؤیلم لر ایله ایلگلی تبریزده چئشیدلی توپلانتیلار, چالیشمالار و ائیلم لر اولموشدور.
حتی ۱۹۴۵ میللی حکومتی زمانی دا قادین حاقلاری قونوسوندا ائیلم سل اولاراق بویوک بیر ایشه امضا آتمیش و قادینلارا سئچیلمه و سئچمه حاقی وئرمیشدیر.
اصلینده گونئی آزربایجان میللی حرکتینین بللی قاتمانلاری بو سؤیلم ایله یابانجی اولماماق ایله برابر بو چالیشملارین مرکزی بئله اولموشلار.
بو گون ایسه بو سؤیلم لر گونئی آزربایجان توپلوموندا چوخ گوندمده اولان سویلم لردیر.
امما بو قونودا داها یئنی یؤنتملر و آراچلار قولانیلاراق توپلومون ایستکلرینه جواب وئرمک گرکیر. تاسف لر اولسون کی بیزده ایلکه سه لیک قونوسوندا بیر تنبلیک و یا داها دوغروسو قورخاقلیق اولموشدور. گئچمیشده میللی فعالار آراسیندا سیاسی دارتیشمالاردا اگر دارتیشمانین بیر طرفی قادین اولموش ایسه دارتیشما قونوسو بیر کنارا قویولاراق , قادین طرفینین جینسه لیگی و جینس ایلشکلری قونو ائدیلمیشدیر. بونون اساس دلیلی قارشی طرفین منطق سیزلیی و حاقسیزلیغی کیمی گؤرونسه ده بونو آلتیندا یاتان بیزیم حرکت ده بعضی چئورلرین قادینا اولان باخیشینی گوزلر اؤنونه سرمک ده دیر. امما بو پیس اؤرنک لرین یانیندا چوخ پارلاق اؤرنک لر ده وار. بو گون گونئی آزربایجان میللی حرکتینده قادین فعالارین قاتیلمی و قونوم اولاراق یوکسک قونوملاردا اولمالاری سئویندریجی حالیدیر.
دقت ایله باخ دیغیمیزدا بو گون گونئی آزربایجان ایله ایلگلی فعالیت گؤستره ن کولتوره ل, اینسان حاقلاری ساونمالاری و سیاسی قوروبلارین بعضی سینده قادینلار ان یوکسک و آپاریجی قونوملاردا یئر آلماقدادیرلار.
ایرقچی فارس رژیمی طرفینده ن توتقلانان و باسقیا اوغرایان قادینلاریمیز وار. ایرقچی رژیمین زندانیندا اولانلارین خانیملاری دیرنیشین سیمگه سی اولاراق گؤزوموزون اؤنونده دیرلر.
امما بونلاری بیزی یانیتماملاردیر. منجه بیز بو سؤیلم لرین هم تئوریک همده ائیلم سل بویوتونو یئنیده ن اله آلمالی و بونلاری گئنیشله تملی و گلیشدیرمه لیک.
بو قونوداکی سورونلارآراشدیرلمالی , گوج نقطه لریمیز و اسکیک لیک لریمیز بللی رله لنملی و اونا گؤره حرکت پلان و پوروژلری یاپیلمالی دیر.
اگر میللی حرکت اؤزنو بیر چاتی سؤیلم , بیر میللت اولما سؤیلمی اولاراق گؤورو ایسه , او زمان میللی حرکت بو سؤیلم لری دستک له ملی و اونلاری توپلومونو بوتون قاتمانلارینا داشیمالی و یا داشینماسیندا یاردیمجی اولمالی دیر.
بو سؤیلم لر ایشچی حاقلاری, قادین حاقلاری, چئورجیلیک حاقلاری , جینسه ل آزینلیقلار( ائشجینسه لر),دینی و مذهبی آزینلیقلار, تورک اولمایان آزینلیقلار, سوسیال یاردیملاشما, حتی حئیوان حاقلارینی دا ایچرملی دیر.
چونکو چاغداش میللت اولما, چاغداش دمکراسی آنلایشینا دایالی دیر. وطن داشلیق حاقلارینا دایالی دیر. یانی چوغولجو بیر دمکراسی آنلایشی حرکتیمیزی گرچک بیر میللی حرکت یاپاجاق.
میللت اولما یولوندا بو آدیملار بیزی اون ایلرجه اؤنه و ایرلی یه گؤتورجک دیر.
منجه بوردا بوتون میللی فعالار, مئدیا , سیاسی لر و آیدینلار اولاراق سوروملولوق حیس ائتملی و الرینی داشین آلتینا قویمالی دیرلار.
اونا گؤورده سیاسی ادبیاتیمزی قولانیرکن چوخ سوروملو و چاغداش داورانمالیق.
منجه بیز بونو باشارا بیلسه ک توپلوموزون بویوک بیر کسیمی ایله بیرله شه جیک. او زامان بیزی کیمسه یخانمایاجاق دیر.
میللی حرکتین ایندی کی ان اؤنملی آخسارلیغی سیزجه نه لر اولا بیلر؟
منجه بو سورویا جواب وئرمک اوچون چوخ گئنیش و درین آراشتیرمالارین اولماسی گه رگیر. بلکه ایندی باشلاساق بو آراشدیرملار ایلره سوره بیلر. آمما بو ایل لر ایچینده بیز سورونلاریمیزی گؤورمه ایمکانینان صاحیب اولورق و بو سورونلارین چؤزوم یولونو تاپا بیلریک.
بیزده کی ان اؤنملی سورونلاردا بیری بودور کی , بیز آراشدیرمانین نه اولوغونو گئرچکده ن ایدارک ائده بیلمریک. دئینده کی گلیشمیش اؤلکه لر آراشدیرمایا ان یوکسک بودجه لری آیررلار بیز بو قولاغیمیزدان آلیریق او بیری قولاغیمیزدان وئرریک. بیزده هله بیر نفر چیخیب گئرچک بیر آراشدیرما مرکزی قورمایب. پروفوسیونال , حرفه ای بیر آراشدیرما مرکزی قورمایب. بیزده محمود افشار قدر غیرتلی بیری هله یوخ کی چیخسین وارین وئرسین بیر مرکز بیر وقف قورسون. یاخجی آغیز دولدوروب دانیشلار. بیزیم مجادله میز اؤزینده اؤزلرینه توکان آچماق ایستینله ر وار. بیزیم سورونوموز جدیت سیزلیمیزدیر. بیزیم ایچریده کی فعالاریمیز ۸ ایل ۹ ایل زندان آلیرلار, آغالار هله پارچا داورسی ائدیرلر بو جدیت سیزلیگ ین اؤتسینده بیر شئی دیر. بونا آنجاق قانمازلیق دئیرلر.
بیلیم بیر یونتم دیر, بیلمک اؤزو ایله یونتم گه تیره ر. سورونلاری گؤرمک اوچون بیلیم و آراشدیرما لازیمدیر. بیزه بیلیم لازیمدیر. بیزه یونتم لازیمدیر. یونتم دوزه ن گه تیرر. دوزه ن باشاری. نت و آچیق آیدین گؤروش آچیسی گتیرر.
اونا گؤره ایندی من بیزیم بو سورنوموز او سورونوموز وار دئمک ایستمیرم چونکو بیز کؤکو گؤرممیز لازیم. کؤکلو سورونلاریمیزی گؤرمه میزلازمدیر. انجاق او زامان بیز کؤکلو چؤزوملر اورتایا قویا بیلریک.
یانی سورونلارمیزین کؤکونو. چونکو چوزوملر ده اورادا گیزلی.
بیز یازلی سیاسی ادبیاتا , یازلی کولتوره ل آراشدیرمالارا اؤنم وئرمه لیک. بیزیم هر قونودا آراشدیرما اورتایا قویمایا احتیاج میز وار. ایندی بیزده یئتری قدر شعار وئره ن وار. تراختور تراختور دئیه ن وار.
اونا بونا خائن دئیه ن وار. بوشا شعار وئرن وار. اوزمانلیغی اولمایاراق دیرناق آراسی میللته یول گؤستره ن وار. و…
میللی فعلارین بیر قیسمی آرتیق مئیدانلاردان ائولره, کتاب خانلارا, مئیدان آراشدیرملارینا دؤنملری گرکیر. بونلار ایله ایلگلی قورملار یارتیلمالی. ایچریده ایمکانی یوخسا یورد دیشیندا بو مرکزلر یارادیلمالی دیر.
سورونلارین بیری ده سیاسی چیزگلرین بئللی اولما ماسی دیر. اینسانلار گلیب لر بویوک آدلار قویوبلار تشکیلاتلارینا, پارتیالارینا امما آدا باخیرسان بیرده ائیلمه باخیرسان , یا اورتادا هئچ بیر شئی یوخ و یادا اولان چوخ جیلیز ائیلملر وار. امما بو ائیلم لر ایله ایدعا ائدیله ن چیزگی لر توتمور.سیاسی اولاراق بیزده کیم لیبرال , کیم سوسیال دمکرات و… بللی دئیل. یانی بیزده هر کس رنگینی بللی ائتملی, او زمان اینسانلاردا اونا گؤره سئچیم یاپا بیلرلر.
یانی بیز بیر جهت ده ن ایران اسلام رژیمینین خاتمی ده ن اؤنجه کی دؤنمینده قالمیشیق. منجه بیزیم آسیملاسیوندان اولان قورخوموز بیزیم ال قولوموزو باغلایر. بیز بو قورخونو یئنملیک . امما بو قورخونو سیاست یئنه مز. چونکو سیاسته گؤره آنجاق سیاسال اقتدار و دؤولتی اله گئچیرمک سورونلاری چئوزه ر. بو سیاستین دوغاسی دیر بلکه ده. امما بونوآیدین یئنه بیلر. آیدین توپلومون موتوردور. آیدین لار سیاستچلره بو یولو آچمالی لار کی گونئی آزربایجان توپراقلاریندا یاشایان هر کس اؤز رنگی ایله میللی حرکت ده اؤزونون آرزو و ایستکرینی گؤسترسین و تمثیل ائتسین.
باشقا بیر سوروندا سولوقانینین گرچک ائیله مه ین اوستونده یئر آلماسی. بورا دا هاممیز سوچولویوق. بیز اعتراض میتینق ینه باشقا جیددی چالیشملاردان داها چوخ اؤنم وئرریک. بیزده کی بیر سیاسی قوروبون گوجونون اؤلچوسو اونون ۱۰ نفر ۲۰ نفر یغیب میتینق گئچیرمه سی و هر نفرین ۲ و یا ۳ بایراق گؤتوره بیلمه سی دیر. بیزده بعضی لری اینترنتی سوچلایر. یئنی ایله تیشیم آراچلارینی سوچلایر. طبیعی کی بونلاریندا ائتکی سی وار. امما سورونو بیزیم بیرتشکیلاتین اعتراض یورویوشونه وئردیغیمز ده یردیر. ائله تشکیلات کی اونون اویلری تورکجه یازیب اوخوماغی بیلمیرلر. بیزیم بونلاری سورقولامامیز لازیم. نئجه اولار اینسان بیری لری اوچون بیر شئی ی اویغون گؤره امما اؤزو اونو یاپا بیلمه یه. دئمک کی بیزیم حرکتده یاپیلان ایشلر ایله ایلگلی
ده یر سیستم میز د ه یشمه لی دیر.بونون یئرینه ائیتیم و اوریتیم (تولید) بیر ده یر کیمی یئرین آلمالی دیر. و گئدره ک کالیته و کیفیت اؤنم قازانمالی دیر.
مشروعیت و اونون قایناغی دا چوخ اؤنملی بیر سوروندور.
بیزده بعضی لرین اؤزلرینی , اؤز تشکیلاتلارینی , اؤز یاشام طرزلرینی , جانینی بو حرکت اوچون وئرمیش اولان بیرلرینی اؤزلرینه مشروعیت قایناغی ائدیبلر. بونون آدی بیلگی سیزلیک دیر. اؤلولری مشروعیت قایناغی یاپانلار وار. بو اؤلولری دیرله ره حاکیم ائتمک دیر. بو دینی و اؤزه لیک ایله شیعه لیک منطقینه گؤره مشروع لوقدور. و یا میللتی مشروعلوق قایناغی گوستره نلر وار. امما سوران یوخ آخی سن بو میللتین سنه مشروعیت وئردیگین نئجه اؤلچوسه ن. هانسی مکانیزمایا دایاناراق اؤلچوسه ن. جمهوری ایسلامی بئله هر ۴ ایلده بیر اؤز مشروعیتین گؤستریر. ایندی نئجه لیی دارتیشلا بیلر, امما بونا احتیاج دویور. سن گلیب دئیر سن منه میللت مشروعیت وئریب ۱۰ ایل اؤنجه. توتاق کی میللت سنه ۱۰ ایل اؤنجه مشروعیت وئریب . امما ایندی گؤرورسن کی آرتیق او مشروعیت ن بیر شئی قالمایب. سانکی پیغمبردیرلر و ابدی بیر مشروعیتلری وار.
بیز بونلاری بیلم سه ل اولاراق اؤنکلری ایله دارتیشمالیق. بو و بونا بنز قاوراملارین سییاسال اولاراق ادبیاتی نی حرکته گه تیرمه لیک.
بونلار داتیشیلمادان هر گون اورتایا بیر پوروژه آتمانین نه آنلامی وار, نه ده سونوج وئره ر.
سیاست ساده جه سولوقان دئیل, سیاست بیر بیلیم دیر, بیر تکنیک دیر. بیر یؤنتم بولما و اورتایا قویما دیر.
سیاست ده قامو اوی یوخلاماسی وار. سیاست ده توپلومون ایستکلرینی آلیب سییاسال اولاراق ایشلیب توپلوما سونما وار. و…
یئنی دونیا دوزه نینده قورامسال آچیدان و یئنی ائورن گؤروش لرین وارلیغیندا میللی حرکت سؤیله می نین یئری وار می؟
منجه گونئی آزربایجان میللی حرکتی چئشیدلی تاریخی دؤنملرده او دؤنمین سؤیلمنه گؤره بیر شئی لری باشارمیش و یاخالامیش بیر حرکت دیر. بو گئچمیشی اولماسایدی نه بو گون بو حرکت اولاردی نه ده بیر آزربایجان تورک وارلیغی. گونئی آزربایجان میللی حرکتی بو گونکو وارلیغینی دا او دؤنملرده کی وار اولان سؤیلملر ایچینده اؤزونه بیر یئر آرایشی نین اولماسینا بورجلودور. امما او دؤنه ملر ده نه قدر باشارلی و یا باشاریسز اولدغو باشقا بیر دارتیشما قونموسودور.
امما بو گون دونیا دا وار اولان سؤیلم لر آچیسیندا گؤنئی آزربایجان سؤیلمی دستکله نن و اؤنمسه نن بیر سؤیلم دیر.گونئی آزربایجان سؤیلمی اؤزونو بللی سئویده, اولدوغو جغرافیا دا کی سییاسال حایاتا و اویونا تحمیل ائده بیلمیش بیر سؤیلم دیر.
حتی اولوسلار آراسی سؤیلم ده ده اؤوزنه بللی بیر یئر آچا بیلمیشدیر. بو مجادله نین و وئرله ن هزینه لرین سونوجودور.
بو گونکو ائورنسل سؤیلم آچیسیندان گونئی آزربایجان سؤیلمی دستک بولا بیلجه ک بیر سؤیلم دیر.
چونکو گئدره ک ائورنسل آنلامدا حاقلار مئسله سی و اؤزگوروکلر مئسله سی هم بولگه میز ده هم ده دونیادا مشروع گؤرونمکده دیر.
سیزجه بو یئنی دونیا دوزه نی نین سییاسی بویوتو گونئی آزربایجان مسئله سینه نئجه باخیر؛ یعنی ایندیکی دونیانین دوزه نینه یؤن وئرن گوج لر، آمریکا و باتی اؤلکه لری باشدا اولماق اوزه ره، گونئی آزربایجانین وارلیغی ایله نئجه یاناشیر و گله جک ده ایران سییاسی دورومو هرهانسی بیر نده نله ده ییشیمه ساری یؤنلسه بو گوج لر گونئی آزربایجان مسئله سی ایله نئجه یاناشاجاق لار؟
استراتژی بیر میللتین و یا بیر فیکرین آمجلارینا اولاشماق اوچون سیاسال, ائکونومیک,کولتوره ل, عسگری, پیسکولوژیک و حتی چئشیدلی سؤیلملرین( چئورجلیک , اینسان حاقلاری) و… آراجلارین قولانیمیدیر.
زامانلا استراتژیک اولاراق قولانیلان آراچلار ده یشمکده و استراتژیینین قونوسو اولان آماجلار دا ده یشمکده دیر.
هر میللتین استراتژیک آماجلاری و بو استراتژیک آماجلارا یئتیشمک اوچون قولاندیغی آراچلاری واردیر.
استراتژیک گوج ندیر؟ استراتژیک گوجلر کیملردیرله ر؟ استراتژیک گوجون آراجلاری ندیر؟ استراتژیک گوجلرین آماجلاری ندیر؟ استراتژینین مرکزینده یئر آلان دوشونجه ندیر؟ و یوزلرجه بئله سورغو سوال وار.
بو قونودا میلیونلارجا یازی وآراشدیرما وار.
بیری سرمایه نی اؤن پلانا چیخاریب دئیر دونیانین ان زنگینی ۵ اولوسلار آراسی شرکتدیر استراتژینی بللی ائده ن. اؤلکه لر دئیل.
بیری دئیر۲۰۰ اولان اولکه سایی سی ۱۰۰۰چیخاجاق, استراتژیک اویون بو یؤنده جریان ائده جک. بیری دئیر آماج دین لری اریدیب تک بیر دین یارتماق دیر. بیری دئیر %۱ ین %۹۹ یؤنتمه و سؤمورمه آماجی دیر.بیری دئیر پئترول استراتژیک ماده دیر, بیری دئیر ییه ک و به سین قایناقلاری اؤنملی و استراتژیک دیر. بیری دئیر آرتیق اینسان یوخ مشتری و توکه دیجی اؤنملی دیر. بو لیسته نی اوزادماق اولار. چونکو بو لیسته چوخ اوزون.
بونلارین هامیسی گرچه ک و اولاین بیر اوزو و بیر نقطه سی دیر. هامیسیندا بیر گرچه کلیک پای وار.
امما منجه ایلک اؤنجه هئگومونیک سؤیلم و سؤیلم لر پاکتینی بولماق لازیم.
ایستراتژیک گوج نه دیر؟ بونو آنلاماق اوچون هئگمونی قاورامینی بیلمک گرگیر. گرامشی بو قاورامی بولاراق منجه یئنی دونیا چؤزومله مه سینده بیزلره بویوک بیرایمکان یاراتمیشدیر.
هئگومونیک سؤیلمی هئگومون گوجلر یانی اوستون گوجلر یارادارلار.
اونلار بونو ساده جه قابا گوجه دایاناراق یاراتمازار. اونلار چئشیدلی آراجلاری قولاناراق بو هئگومونیانی قبولاندیرارلار. هئگومونیک سؤیلمه ائله ایشلر کی چوخونلوق اونو بیرگئرچک کیمی گؤره ر.
دونیا دوزنینه یون وئرنلر و یا یؤن وئرمه مجادله سی وئره نلرین قالارگی ثابیت دوستلاری و دوشمانلاری یوخدور.
بوردا بیر قضا و قدر مئسله سی یوخدور. سیز بو دونیایا یؤن وئره ن گوجلرین دستگینی آلماق اوچون اونلاری چوخ دقتلی تعقیب ائتمنیز گرکیر. اونلارین دوارانیش قالیبلارین دوغرو اوخومانیز گرکیر. اونلار ایله اوست – اوسته دوشه ن چیخارلارینیزی تاپمانیز گه رکیر. البته اونلارین پیلانلادیغی بوتون پیلانلار گرچکه شمز. اونا گؤره ده هر زمان اونلارین پیلانلارین بیر پارچاسی اولماق دییه بیر شئی ده یوخ. یانی آنلایاجاغیمیزبو مئسله ده بیر اوزمانلیق آلانی دیر. اونا گؤوره ده استراتژیکی مئسله سی بیر اوزمانلیق آلانی کیمی حرکتیمیزده یئرینی آلمالی دیر. حرکت ایسه بوتون آلانلاردا استراتژیک پلانلارا دایاناراق ایره لیله ملی دیر.
امما اساسی مسئله لرده ن بیری بو کی استراتژیک اویون قورامیندا رومانتیزیم ده ن و دویقوسالیقدان اوزاق اولمانیز گرکیر. چونکو استراتژیک اویون قورامینین ان اؤنملی آکتورو دؤولت لردیرلر. دؤولت لر ایسه دیغویلار ایله حرکت ائتمزلر. دؤولتین حاکیم طبقه لرین و یا او توپلومداکی گوج ایلیشکلرینین سونوجو اولاراق اورتایا چیخان چیخارلارا گؤره حرکت ائدرلر.
امما استراتژیک گوجلر اویون پارتنه رینی زامان و اولایلارا گؤره چئشیدلی اؤزه لیک لره باخاراق سئچه رلر. بونلار سیزین ائکونومیک گوجونوج, یئر آلتی قایناقلارینیز, اینسان گوجونوج , بؤلگه نیزده و یئره لده یاپا بیله جینیز ائیلم لره و بیرگه حرکت ائتملر کاپاسیته نیزه باغلی دیر. یانی سیزین یاپمانیز گرکن ایلک اؤنجه استراتژیک اویونلاردا بیر آراج اولما دورومونا گله بیلمه نیزدیر..یانی سیزین بللی بیر قونودا بیر پارتنر کیمی قبول ائدیلمه نیزدیر. بوردا کی آراج قاورامی دگه ر یوکو داشیماز.
بو مئسله اوچون ایلک شرط اؤز ایچینیزده چالیشان بیر مکانیزمایا , یانی اویوم ایچینده چالیشان بیر مکانیزمایا صاحیب اولمانیز گرکیر. بو مکانیزما دا هر اؤگه اوز گؤره وینی دوزگون یئرینه گتیرمسی لازیمدیر. بو اؤگلر بیر بیرینه ضد کیمی گؤرونه بیلرلر. امما سون یورمودا بو مکانیزما اوچون گرکلی اولابیلر.
بونلاری دقته آلدیغیمیزدا گونئی آزربایجان میللی حرکتی بو اویوندا بیر اویونجو اولا بیلمک اوچون گرک اؤزونه چکی دوزه ن وئر.
زامانین روحونو آلقی لایا بیلمه نیز و اونا گؤره اویونو قورامی گه لیشدیرمه نیزین یانیندا ان اؤنملی اولان مسئله ایلک اؤنجه ایچه ل بیر استراتژیه صاحیب اولمانیز گرکیر.
ایچ سه ل ایستراتژی سیزه اویونو بللی بیر پلانا گؤره اوینامانیزا ایمکان وئریر. ایچ سل استراتژیی سیزه ده یشیک اویونلاردا اویون قورما ایمکانی وئره ر.
ایراندا هر هانسی بیر دوروم ده یشیمینده هر کس یانی هر توپلولوق گوجونه گؤره پای آلاجاقدیر. بوگوج توپلومسال دستک , اولوسلار آراسی دستک , داغیلان اسکی سیستمین بیر پارچاسی اولانلارین وئرجه یی دستک یه و … باغلی دیر. بو دستک لر دیر کی میللی حرکتی ین اؤلکه ایچینده کی گوجلر و اولوسلار آراسی گوجلر ایله بازارلیق گوجونو بللی ائده جک دیر.
منجه کوؤه سه ل گوجلرین بیزیم مسئله یه نئجه باخماسی سون یورومدا اؤنملی اولسادا , ایلک اؤنملی اولان بیزیم ایچ سل گوجوموز و قوروم سالاشمامیزدیر. بونو باشارماساق ایشی شانسا و اگرمعجزه یه اینانساق معجزه لره بوراخمامیز گرکیر.
سوندا بیرداها سیزدن بیزه آییردیغینیز واخت اوچون تشکرلریمیزی بیلدیریریک.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر