آبش
دؤولت کاتیبی جون کئررینین روسییایا سفری بو گونیانین بیر نؤمره‌لی موذاکیره
مؤوضولارین‌دان ساییلیر. ائکسپئرتلرین سفرین یئکونلارینا دایر فیکیرلری موختلیف‌دیر.
بعضیلری ایکی دؤولت آراسین‌داکی گرگین‌لییه بو سفرله سون قویماغین مومکون
اولمادیغینی دوشون‌سه ده، دیگرلری کئررینین سفرینین بیر سیرا گئوسییاسی راظیلاشمالارا گتیریب چیخاراجاغینی حساب ائدیر.
پولیتولوق وفا قولوزاده‌یه ده ایلک سوالیمیز محض سفرین یئکونلارینی نئجه
پروقنوزلادیردیغی ایله باغلی اولدو:
-
اصلین‌ده بو سفرین یئکونلارینی دونیادا باش وئره‌نلره دقت یئتیره‌رک اولجه‌دن
پروقنوزلاش‌دیرماق اولاردی. روسییا آرتیق سوپئر دؤولت دئییل، اما بؤیوک رئگیونال
بیر دؤولت‌دیر. اونا گؤره روسییا ایله آبش اومومدونیا پروبلئملرین‌ده دیل تاپماغی
باجارمالی ایدیلر. حاضردا روسییا آبش-آ افقانیستان‌دا کؤمک ائدیر. ایندی معلوم
اولور کی، روسییا ایله آبش ایران، سورییا و هیزبوللاها قارشی دا بیرگه مؤقعلردن
چیخیش ائد‌جکلر. آرتیق سورییا ایله باغلی راضی‌لیق الده اولونوب. چونکی سورییا
ایسرایل اوچون بیر دؤولت کیمی تهلوکه باخیمین‌دان سیرادان چیخیب. گله‌جک سورییا
دؤولتی قربیؤن‌لو و ایسرایل ایله سوله باغلایاجاق بیر دؤولت اولاجاق. روسییا ایران
و کورئیا مسئله‌سین‌ده ده بئله گؤرونور کی، آبش-لا عینی مؤقع‌دن چیخیش ائد‌جک‌دیر.
شیمالی قافقازدا آمئریکا نوماییش ائتدیردی کی، روسییانی مؤهکه‌م ناراحات ائده
بیلر. شیمالی قافقازین مالیلشدیریلمه‌سی روسییا دؤولتینی پارچالایا بیلردی. آبش
هله‌لیک بو سیاستینی دایاندیریب. عینی زامان‌دا خاریج‌ده اولان چئچئنلره و
داغیستان‌لیلارا موناسیبت دییشیر. مثلاً، بیر نئچه گون قاباق دودایئوین اوغلو
لاتوییادا حبس اولونوب. هب‌سین سببی اونون روس کشفیاتین‌دان قاچان چئچئنلرین
خاریجی اؤلکه‌لره سفر ائده بیلمه‌لری اوچون لاتوییا پاسپورتلاری آپارماسی اولوب.
او ایندییه قدر نیه توتولموردو؟ چونکی آرتیق سیاست دییشیب. بون‌دان باشقا کئرری و
اوباما بوستون‌داکی پارتلاییشین آراشدیریلماسینا، روسییا کشفیاتینین یاردیملارینا
گؤره پوتینه تشککور ائتدیلر. بئله گؤرونور کی، آبش شیمالی قافقازدان تامامیله
چکیلیر و دستک وئردیی قوه‌لر بون‌دان سونرا بو دایاق‌دان مهروم اولاجاقلار. روسییا
شیمالی قافقازدا آرتیق اؤز سیاستینی یوروده بیله‌جک. جنوبی قافقازدا ایسه آبش،
تورکییه و روسییانین ماراقلاری بیرگه تعمین ائدیله‌جک.
جنوبی
قافقازلا باغلی جدی موذاکیره‌لر گئدیر
-
آبش-لا روسییا آراسین‌دا آذربایجانلا باغلی هان‌سی دانیشیقلار آپاریلا بیلر؟
-
حاضردا جنوبی قافقازلا دا باغلی جدی موذاکیره‌لر گئدیر. مطبوعات‌دا تئز-تئز بئله فیکیرلر
سس‌لنیر کی، واختییلا آذربایجانین هازیرکی حاکمیتی اقتدارا گلن‌ده آبش، تورکییه و
روسییا اونو دستکله‌ییب. ایندی بو اوچ دؤولت آرالارین‌دا کومپرومات محاربه‌سینه
باشلاییبلار. ایستیسنا دئییل کی، جنوبی قافقازلا باغلی آبش-لا روسییا بیر رازیلیغا
گله‌جکلر. بو رازیلاشما بئله اولا بیلر کی، رئگیونوموزدا تورکییه، آبش و روسییانین
میللی ماراقلاری تعمین ائدیل‌سین. یعنی بو اوچ دؤولت‌دن هئچ بیری تکباشینا جنوبی
قافقازا نظارت ائتمه‌یه‌جکلر. پروسئسلرین سونراکی گئدیشینی ایزله‌مک لازیم‌دیر.
هله‌لیک باش وئره‌نلرین کونکرئت نیله بیتجیینی سؤیله‌مک اولماز.
«ایران
دؤیوش‌سوز تسلیم اولمایاجاق»
-
ایران اطرافین‌دا ماراق‌لی پروسئسلر باش وئرمک‌ده‌دیر. ایران بو گونلرده فارس
کؤرفزین‌ده حربی تلیملر کئچیریب. عینی زونادا آبش دا ۴۱ اؤلکه‌نین ایشتیراکی
ایله تلیملر رئاللاشدیریب. باش وئره‌ن پروسئسلری نئجه دیرله‌ن‌دیریرسینیز؟
-
بو، سؤزسوز کی، گوج قارشی‌دورماسی‌دیر. آبش ایرانا اؤز گوجونو گؤستریر. ایران ایسه
آددیملاری ایله دؤیوش‌سوز تسلیم اولمایاجاغینی بیان ائدیر. بو ایکی دؤولت آراسین‌دا
وضعیت کؤورک اولاراق قالیر. دیگر طرف‌دن ایرانلا محاربه باشلاسا، بو رئگیون اوچون
بؤیوک فساد گتیره‌جک. باش وئره بیله‌جکلردن ان چوخ زیان چکه‌ن آذربایجان اولا
بیلر. بیر مدت اول روسییانین شیمالی قافقازا قوشون ییغماسینین شاهی‌دی اولدوق.
روسییانین ناراهاتچیلیغینین بیر قیس‌می ده ایران اطرافین‌دا باش وئره‌نلره یؤنلمیش‌دی.
بو محاربه‌ده نووه سلاحین‌دان بئله ایستیفاده اولونا بیلر. اونا گؤره حاضردا کئرری
ایله لاورووون، داها سونرا ایسه پوتینله اوبامانین دانیشیقلاری اؤن‌م‌لی‌دیر.
ایرانین تالئیی بو دانیشیقلاردان آسی‌لی اولاجاق.
رامیز
مئهدیئو نیه چتین دوروما سالین‌دی؟
-
رئگیونوموزدا باش وئره‌ن ماراق‌لی پروسئسلردن بیری ده آذربایجانلا ایران اطرافین‌دا
باش وئره‌نلردیر. رامیز مئهدیئوین ایرانا سفری و اورادا قرب علیهینه بیاناتلار
وئرمه‌سین‌دن درهال سونرا آزرباجان‌لی عالیم حبس اولون‌دو. بو بیر تصادف ایدی‌می؟
ایران بو آددیملاری ایله هان‌سی مئساژلاری وئرمک ایستییر؟
-
آذربایجانلا ایران و یا قرب علاقه‌لری رس‌می باکی‌دان آسی‌لی دئییل. آذربایجان
حاکمیتی حاضردا اقتداردا قالماسی اوغرون‌دا موباریزه آپاریر. اونا گؤره بو وضعیتی
گؤره‌ن و بیله‌ن ایران آذربایجانین سمیمیلیینه اینانمیر. ایران آنلاییر کی، آذربایجان
حاضردا تئهرانی نئیتراللاشدیرماغا چالیشیر. عینی زامان‌دا قرب، آبش، روسییا
آذربایجانین هان‌سی اویون آپاردیغینی و نیین اوغرون‌دا موباریزه‌یه گیریشدیینی
گؤزل بیلیر. بلکه ده بو دؤولتلر اؤز پلانلارین‌دا رئگیونون گلجیینی یازیب و
اورتالیغا قویوبلار. ساده‌جه اولاراق بیز بو پلانی هله‌لیک اوخویا بیلمیریک. بیز
دئیورئ موستقی‌لیک، اما دئفاکتو گؤرون نئچه قوه‌دن آسیلیییق. آذربایجانین یئرلشدیی
رئگیون اولدوقجا هسساس‌دیر. اونا گؤره آذربایجان تاریخ‌ده چوخ عذابلار گؤروب.
یالنیز رسولزادنین دؤورون‌ده آذربایجان قیسا مدت موستقیل اولوب. بون‌دان اووه‌لر
آذربایجان موختلیف ایمپئرییالارین ترکیب حیسه‌سی اولوب.
بیزیمله
هئسابلاشمیرلار
-
عمومیتله، آذربایجانین کونفیدئنسیال دانیشیقلارینین مطبوعاتا چیخاریلماسی رامیز
مئهدیئوین سفرین‌ده اولدوغو کیمی ائلمار مممدیارووون ایسرایله سفری زامانی دا باش
وئرمیش‌دی. دوزدور، آذربایجان طرفی ایران مطبوعاتینین یازدیقلارینی سونرادان تکزیب
ائتدی. اما بونونلا بئله بو حاللارین دفعه‌لرله تکرارلانماسی نیین گؤرسنیشی‌دیر؟
-
بو تئندئن‌سییا خاریجی دؤولتلرین بیزیمله هئسابلاشماماغینی گؤستریر. ایران بیزیمله
هئسابلاشمیر و آذربایجانین تام آنتی-قرب سیاستینین مومکونلویونه اینانمیر.
ایسرایله گلینجه ایسه تئل-اویو آذربایجان‌دان تام ایستیفاده ائتمک نیتین‌ده‌دیر.
ایسرایل آذربایجانین ایرانلا نورمال موناسیبتلرده اولماسینی ایستمیر. ایسرایلین
ماراغین‌دادیر کی، ایرانلا رس‌می باکینین موناسیبتلری گرگین اولسون.
بو
آذربایجانین دئییل، ایسرایلین ماراغی‌دیر. ایندی باخین آذربایجان ماراقلارینا نه
درجه‌ده صاحب چیخا بیلیر.
سااکاشویلینین
گئتمه‌سین‌ده آبش-این رولو اولدو
-
سااکاشوی‌لی آذربایجانا بودفکی سفرین‌ده ده روسییانین اونوانینا سرت بیاناتلار
سسلندیردی. اؤت‌ن سفری زامانی سسلندیردیی فیکیرلر حاکمیتین بؤیوک ناراحات‌لیغینا
سبب اولموش‌دو. سیزجه، گورجوستان پرئزیدئنتینین بو ایسراری ندن خبر وئریر؟ ندن او،
هر دفعه محض آذربایجان‌دان روسییایا مئساژلار اونوانلاییر؟
-
سااکاشوی‌لی آمئریکانین علیهینه بیاناتلار وئرمه‌یه قورخور. سااکاشویلینین حاکمیت‌دن
گئتمه‌سین‌ده آبش-این رولو اولدو. بونون دا اؤز سببلری وار ایدی. بو مسئله‌ده
روسییا ایله آبش-این مؤوقئیی اوست-اوسته دوش‌دو. سااکاشوی‌لی ساده‌جه اولاراق
اوولکی سیاسی کورسونا اویغون اولاراق روسییانی هدف آلیر و موسکوانین علیهینه
بیاناتلار وئریر.
-
اردوغان بشر اس‌دی قسساب پرئزیدئنت آدلاندیریب و بیلدیریب کی، اسدین اؤلومو عذاب‌لی
اولاجاق. اردوغان اسدین قددافینین تالئیینی یاشایاجاغینی دوشوندویونو ده گیزلتمه‌ییب.
رئگیونون نفوذلو دؤولتی طرفین‌دن بئله بیر سرت آچیقلاما نئجه یوزولمالی‌دیر؟
-
اردوغان چوخ حاق‌لی اولاراق اس‌دی قسساب آدلاندیریب. اسدین اوینادیغی سیاسی اویون
سورییالیلارین حیاتی باهاسینا باش وئریر. اسد گرک اولجه‌دن آنلایاردی کی، قرب
اونون حاکمیتینین گئتمه‌سینی ایستییر و روسییا ایله چین اونو اقتداردا ساخلایا
بیلمز. روسییایا گلدیک‌ده ایسه درین دوشوندوک‌ده موسکوانین ماراقلاری اسدله دئییل،
آبش-لا اوست-اوسته دوشور. اگر روسییا کئچمیش سووئت اتفاقی اولسای‌دی، سونا قدر
اسدین آرخاسین‌دا دایاناردی. اما اسد اونو حسابا آلماییب کی، سسری چؤکوب. اسد هله
ده بو رئال‌لیغی باشا دوشمه‌ییب.
اسد
حاضردا نه قدر قریبه ده اولسا، روسییا و ایرانا آرخالاناراق، خالقی قیرغینا وئریر.
دیکتاتورلار
نیه سونا قدر ووروشور؟
-
ماراق‌لی پروسئس اوندان عبارت‌دیر کی، دیکتاتورلار بیر-بیرینین آردینجا حاکمیت‌دن
گئت‌سه‌لر ده، هئچ بیری سلفین‌دن نومونه گؤتورمور. هر بیر دیکتاتور سونا قدر
دییشیک‌لیکلره مقاومت گؤستریر و قربه قارشی بیاناتلار سسلندیریر؟
-
سون زامانلار دئوریله‌ن دیکتاتورلاردان هوسنو موبارکی آییرماق لازیم‌دیر. چونکی
او، قددافی و حاضردا اسد کیمی قان تؤکمه‌ییب. هوسنو موبارکین سیتواسییاسین‌دا آبش
اولجه اونون حاکمیت‌ده قالماسین‌دا ماراق‌لی ایدی. اما سونرادان اؤلکه‌ده ایستابیل‌لییه
تهلوکه یاراندیغین‌دان باشقا یول توتول‌دو. مصرده ائله وضعیت یاران‌دی کی، حاکمیتی
گوج یولو ایله ساخلاماق مومکون اولمادی. اونا گؤره آبش «موسلمان قارداشلاری» ایله
امکداش‌لیق ائتدی. لیوییادا ایسه دوروم تام باشقا جور ایدی. قددافی واختی ایله
آبش-این سرنیشین تییاره‌سینی ووران زامان بونا گؤره نه زامان‌سا جاواب وئرجیینی
بیلمه‌لی ایدی.
قددافی
آبش-لا بیر مدت امکداش‌لیق ائتسه ده، اونون یوروتدویو سیاست سونونون بو جور
اولماسینا گتیریب چیخاردی.
-
دیکتاتورلارین زامانین‌دا رئال‌لیقلاری آنلایا بیلمه‌مه‌سی و سونا قدر موباریزه
آپارماق نیتی ندن ایر‌لی گلیر؟
-
گؤرونور دیکتاتورلار دا «اومید سونونجو اؤلور» پرینسیپینی اساس گؤتورورلر. اونلار
اومید ائدیرلر کی، حاکمیت‌ده قالاجاقلار. بو آوتوریتارلارین، دیکتاتورلارین خیسلتی‌دیر.
آبش
قاراباغ پروبلئمینی چؤزمه‌یه یاخین‌دیر
-
آذربایجان کیفایت قدر گرگین بیر دؤنه‌مه قده‌م قویور. بئینلخالق تشکیلاتلار
آذربایجان‌دا اؤلکه‌ده رئال اصلاحاتلار کئچیریلمه‌سینی طلب ائدیرلر. آبش دؤولت
دئپارتامئتینین سون هئساباتین‌دا، دؤولت کاتیبینین موعاوینی مئلیانین، آوروپا
بیرلیینین کومیسساری فولئنین سفری زامانی آذربایجان سرت تنقید اولونوب. سون
زامانلار آذربایجانا بئینلخالق دقتین آرتماسی هان‌سی پئرسپئکتیولر ود ائدیر؟
-
آذربایجان داخیلین‌ده سیاسی قوه‌لر آنلاشیق‌لیق گؤسترملیدیرلر. بو بیر رئال‌لیق‌دیر
کی، آذربایجان‌دا خاریجی قوه‌لرین راضی‌لیغی اولمادان قالماق مومکون دئییل. اونا
گؤره بو خاریجی فاکتورلار نظره آلینمالی و اونلارلا اوزلاشیلمالی‌دیر. اساس اودور
کی، اؤلکه‌ده ایستابی‌لیک اولسون و سئچکیلر ده نورمال شرایط‌ده کئچیریل‌سین.
-
آبش سفیری مطبوعاتا آچیقلاماسین‌دا قاراباغ پروبلئمینین حلینه دایر معین فیکیرلرله
چیخیش ائدیب. او، بیلدیریب کی، دؤولتلر پروبلئمین حلین‌ده رازیلیغا گلملیدیرلر.
عینی زامان‌دا سفیر «خالق دیپلوماتییاسینین» آکتیولشدیریلمه‌سینه ده ائیهام ووروب.
بو مؤوقئیی نئجه قیمتله‌ن‌دیرمک اولار؟
-
بلکه ده ایندیکی مرحله‌ده «خالق دیپلوماتییاسینا» احتیاج وار. چونکی ائرمه‌نیلرین
ده دانیشیقلار پروسئ‌سین‌ده و داورانیشلارین‌دا معین دییشیک‌لیکلر وار. مثلاً،
ائرمه‌نیلر بیر ژئست ائد‌رک بو ایل شوشادا حربی پاراد کئچیرمه‌دیلر. بلکه ده ائرمه‌نیلری
باشا سالیبلار کی، دانیشیقلار یولو ایله پروبلئ‌می حل ائتمک اولار. روسییا ایله
آبش-این امکداش‌لیغی قاراباغ پروبلئمینی هازیرکی مرحله‌ده حل ائده بیلر. من بونو
مطبوعاتا هئچ زامان دئممیشه‌م. ۱۹۹۹-جو ایلده بیز
ائرمنیستانلا سازیش ایمزالاماغا یاخین اولارکه‌ن، بو تشببوسون آرخاسین‌دا آبش
دایانمامیش‌دی. بو، آذربایجانین تشببوسو ایدی. او زامانکی دؤولت کاتیبی مادلئن
اولبرایتلا علاقه ساخلاساق دا، او موناقیشه طرفلرینین دانیشیقلارین‌دا ایشتیراک
ائتمه‌دی. نتیجه‌ده ائرمنیستان پارلامئنتین‌ده آتیشما باش وئردی و دانیشیقلار
روسییا طرفین‌دن پوزول‌دو.
اما
حاضردا دانیشیقلاردا آبش آکتیو مؤقع نوماییش ائتدیریر و بو معین اومیدلر یارادیر.
آزادلیق قزئتی
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر