وزیر فرهنگ و زبان فارسی- محمد شمس

ایران کشوری است که در آن زبانهای مختلف متداول بوده و کشور از لحاظ فرهنگی موزاییک هست. در کشور ما ترک، فارس، عرب، کرد، بلوچ ... به زبانی غیر از فارسی صحبت می کنند. با اینکه زبان رسمی کشور فارسی می باشد، اما همانطور که در اصل پانزدهم قانون اساسی آمده است: زبانهای محلی هم می توانند در کنار زبان فارسی در مدارس تدریس کرده و به زبان خود رسانه داشته باشند. با آمارهایی که سازمان یونسکو در سالهای اخیر منتشر کرده است، از خطر انقراض برخی زبانهای در دنیا اظهار ناراحتی نموده است. زبان مسئله ای است که اگر روی آن سرمایه گذاری نشود و تدریس آن ممنوع گردد، به مرور زمان با خطر انقراض مواجه می شود. سرمایه گذاری در زبانها هم در هر کشوری متوجه وزارت مربوطه می شود که در کشور ما این وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مسئول رسیدگی به این مسئله است.

در جلسه ی رای اعتماد کابینه ی روحانی اظهارات علی جنتی وزیر فرهنگ تعجب بسیاری از فرهیختگان فرهنگی را بر انگیخت. ایشان در نطق دفاعی خود در مجلس اظهار داشتد که ایران سرزمین پارسه بوده و زبان فارسی زبان این کشور است. و برای محافظت از این زبان تلاش خواهد کرد. حال جای سئوال این است که اگر ایران سرزمین پارسه است، پس تکلیف دیگر اقوام غیر فارسی چه می شود. آیا این سرزمین ترکها، اعراب، کردها، بلوچ ها ... نیست؟ آیا زبان ترکها، اعراب، کردها، بلوچ ها .. هم فارسی است؟ چرا این وزیر تازه از راه رسیده چنین بیانات ناسنجیده می دهد؟ آیا ایشان از حساسیتهای غیر فارسها نسبت به این اظهارات بی اطلاع است؟ اینها سئوالاتی است که پس از سخنرانی علی جنتی بر ذهن هر انسان عاقلی خطور کرده است.

همانطور که می دانیم، روحانی توانست با قول دادن برخی وعده ها در رابطه با اقوام رای آنها را بدست آورد. من به یاد دارم که ایشان در سخنرانی خود در تبریز قول داد که اگر رئیس جمهور شود، فرهنگستان زبان ترکی آذربایجانی را تاسیس خواهد کرد. مشابه این سخنرانی ها را در دیگر مناطق غیر فارس نشین کشور هم انجام داده بود. حال چه شد که وزیر فرهنگ ایشان زبانهای دیگر را انکار میکند؟ چرا از اولین روزهای شروع به کار دولت اعتدال و امید، حس بی اعتمادی ایجاد می شود؟

کارشناسان بر این عقیده هستند که سیاست انکار در قبال مسئله ی قومیتها راه حلی درست نیست. اگر ما به سیاست انکار ادامه دهیم، نخواهیم توانست که از پس این مسئله بر آییم. مسئله قومیتها یکی از مسائل اساسی داخل ایران می باشد که اگر قادر به کنترل این مسئله نباشیم، قدرتهای خارجی از آن بعنوان برگ برنده علیه کشورمان استفاده خواهند کرد. این مسئله را وزیر اطلاعات متوجه شده است که در روزهای اخیر اظهار کرد نبایستی نسبت به مسئله ی قومیتها رویکرد امنیتی داشت. اما مثل اینکه وزیر فرهنگ ما از درک این واقیعیت دور است که دراولین رویارویی خود چنین بی محابا اقوام غیر فارس کشور را نادیده می گیرد و تنها از زبان فارسی دفاع می کند. وزیر فرهنگ تنها وزیر فارس زبانها نیست. ایشان وزیر تمام ایرانیانی است که زبانهای مختلف سخن می گویند.

بر همه آشکار است که امروز مسئله ی قومیتها در کشورمان گسترش یافته است. در منطقه ی آذربایجان، ترکها برای احقاق حقوق خود فعالیت مدنی می کنند. در بلوچستان و کردستان و خوزستان این مسئله به نزاع های نظامی هم کشیده شده است. حتی طوری شده است که بیشتر آنها خود را ایرانی حساب نمی کنند. و تمامی اینها نتیجه ی بی توجهی حاکمان ما نسبت به آنها است. سیاست انکار و سرکوب در سالهای اخیر مسئله ی قومیت در ایران را بغرنج تر کرده است. خواسته های ابتدایی و مدنی آنها را نمی توان با سیاست انکار و سرکوب حل کرد. همچنانکه آقای روحانی در شعارهای انتخاباتی خود اظهار می کرد، باید به این خواسته ها گوش داد و برای احیای آنها تلاش نمود. در غیر این صورت ما با مسائلی مواجه خواهیم شد که حل آنها آسان نخواهد بود. با نگاهی به منطقه می توان به این مسئله واقف شد. در همسایگی ما کشور ترکیه بعد از سالها مبارزه با کردها، اکنون با آنها به مذاکرده نشسته و به خواسته های فرهنگی آنها تن می دهد. در مورد عراق هم این مسئله صدق میکند. حال در چنین وضعیتی آیا سخنان وزیر فرهنگ دولت اعتدال و امید درست است؟ ایران سرزمین تمام ایرانیان است. همه این اقوام از حقوق مساوی برخوردار هستند. و دولت باید سیاستی یکسان در برابر تمامی این اقوام اعمال کند.

اگر این دولت خود را دولت همه ایرانیها می داند و خود را دولتی اعتدال می شناساند، نبایستی به وزیران خود اجازه دهد که سایر اقوام غیر فارس را انکار کرده و زبان آنها را نادیده گیرد. همه ی ما ایرانی هستیم اما با زبانها و فرهنکهای مختلف. کاش دولت ما سیاستی که در قبال ارامنه در ایران داشته، نسبت به غیر فارسها هم پیاده می کرد. ارامنه در ایران از حق تحصیل به زبان مادری در مدارس برخوردار هستند، اما میلیونها غیر فارس چنین حقی ندارند. امیدوارم که دولت جدید بتواند به این مسئله نگاهی واقع بینانه داشته باشد که در آینده برای ما دردسرساز نباشد.

 محمد شمس
REALIRAN.net