مارش تركي تقي رفعت: ياشاسين ايستيقلال، ياشاسين حورييه‌ت، ياشاسين موساوات (زنده باد استقلال، زنده باد آزادي، زنده باد برابري) - مئهران باهارلي

ساوالان پورت : سرودي تركي منسوب به تقي رفعت وجود دارد كه وي در آن از استقلال، برابري و آزادي سرزمين و تعيين سرنوشت خود و اداره امور خود به دست خود سخن مي راند (مارش تركي. تقي رفعت. شماره ٢٤ روزنامه تجدد. به نقل از ادبيات منظوم تركي، حبيب ساهر). گويا در آن دوره در تبريز اين سرود تركي را كودكان و نوجوانان ترك دسته ‎جمعي در برخي از اجتماعات و در خيابانها با هيجان فراوان مي‎خوانده اند.

نظري در اين مارش تركي، "اؤز" (خود) را به ملت ترك، "توپراق" (سرزمين) را به وطن آزربايجاني، مساوات را به برابري حقوق سياسي-دولتي ملت ترك با ملت فارس و آزربايجان با فارسستان، و "حورييه‌ت" (آزادي) را به گسستگي پيوندهاي آزربايجان جنوبي از دولت مركزي ايران تعبير و تفسير كرده است. 

 

اينكه تقي رفعت به هنگام سرودن اين مارش واقعا چگونه مي انديشيده جاي بحث دارد. با اينهمه دور از حقيقت نيز نيست اگر گفته شود مفاد اين مارش در دوره كوتاه مدت حيات آزربايجان جنوبي نيمه مستقل-تحت الحمايه امپراتوري عثماني (٨ ژوئن ۱۹۱۸ - اول اکتبر ۱۹۱۸) كه جمشيدخان مجدالسلطنه افشار اورومي والي و تقي رفعت سردبير نشريه آزرآبادگان بود و سپس در دوره چند ماهه جمهوري آزاديستان (٨ آپريل ١٩٢٠-  ١١ سپتامبر ١٩٢٠) كه تقي رفعت شخص دوم اين جمهوري بشمار مي رفت متحقق شده است. (نيروهاي عثماني در قرن بيستم دو بار به نجات و آزادسازي آزربايجان جنوبي اقدام كرده اند. بار نخست آزادسازي تبريز مركز سياسي آزربايجان از اوائل ژانويه ١٩١٥ تا آخر همان ماه به مدت سه هفته و بار دوم از اوائل ژوئن سال ١٩١٨ تا اوائل ماه نوامبر همان سال به مدت چهار ماه و سه هفته بود).

ياشاسين ايستيقلال، ياشاسين حورييه‌ت، ياشاسين موساوات

تاغي رفعه‌ت

يئنه‌ يئتدي‌ ايقباليميز / حاصيل‌ اولدو آماليميز
 نه‌ آيدين ايستيقباليميز / ياشاسين‌ ايستيقلاليميز
ياشاسين حورييه‌ت، ياشاسين موساوات

رؤوشه‌ن‌ ميلله‌تين‌ گؤزله‌ري‌ / گولسون‌ تمامه‌ن اوزله‌ري‌
 باتدي‌ سحه‌ر اولدوزلاري‌ / گلدي‌ شره‌ف‌ گوندوزله‌ري‌
ياشاسين حورييه‌ت، ياشاسين موساوات

فخر-و شره‌ف‌ ميصداقيميز / آيدين هامي‌ آفاقيميز
 آزاد اولوپ‌ توپراغيميز / يايلاغيميز، قيشلاغيميز
ياشاسين حورييه‌ت، ياشاسين موساوات

ميلله‌ت هامي قارداشيميز / فتح-و ظفه‌ر يولداشيميز
 اؤز اليميز اؤز باشيميز / توپراغيميز، داغ داشيميز
ياشاسين حورييه‌ت، ياشاسين موساوات

يئتدي‌ زامان‌-ي ايمتاحان‌ / نه‌ خوش‌ زاماندير‌ بو زامان‌
 بخت-و ساعاده‌ت‌ توامان / ‌قارداشلاريم‌ غثيره‌ت،‌ آمان
ياشاسين حورييه‌ت، ياشاسين موساوات

دانيشله‌دير يابه‌نده‌گي‌ / دونيا اوزونده‌ زينده‌گي‌
 ورنه‌ اولونجا‌ بنده‌گي‌ / اقوام‌ آرا شرمه‌نده‌گي
ياشاسين حورييه‌ت، ياشاسين موساوات

اخذ-ي هونه‌ر كسب-ي‌ فونون‌ / اينسانا‌ واجيبدير بوتون‌
 سانما فونونو‌ سن‌ جونون / ‌بو ائعتيقادي‌ بيل‌ زبون
ياشاسين حورييه‌ت، ياشاسين موساوات

قارداشلاريم غئيره‌ت ائدين / تحصيل اوچون هيممه‌ت ائدين
 نه واختا دك عيبره‌ت ائدين / كسب-ي شره‌ف رفعه‌ت ائدين
ياشاسين حورييه‌ت، ياشاسين موساوات

YAŞASIN İSTİQLAL, YAŞASIN HÜRRİYET, YAŞASIN MUSAVAT

Tağı Ref`et

Yéne yétdi iqbâlımız, Hâsil oldu âmâlımız,
Ne aydın istiqbâlımız, Yaşasın istiqbâlımızz
Yaşasın hürriyet, Yaşasın musavat

Révşen milletin gözleri, Gülsün tamâmen üzleri
Batdı seher ulduzları, Geldi şeref gündüzleri
Yaşasın hürriyet, Yaşasın musavat

Fexr-o şeref misdâqımız, Aydın hamı âfâqımız
Âzâd olup toprağımız; Yaylağımız, qışlağımız
Yaşasın hürriyet, Yaşasın musavat

Millet hamı qardaşımız, feth-o zefer yoldaşımız
Öz elimiz öz başımız; Toprağımız, dağ daşımız
Yaşasın hürriyet, Yaşasın musavat

Yétdi zaman-i imtahan, Ne xoş zamandır bu zaman
Bext-o saâdet toeman, Qardaşlarım qéyret aman
Yaşasın hürriyet, Yaşasın musavat

Dânişledir yâbendegi, Dünya üzünde zindegi,
Verne olunca bendegi, Əqvam ara şermendegi
Yaşasın hürriyet, Yaşasın musavat

Əxz-i hüner, kesbi funun; İnsana vâcibdir bütün
Sanma fununu sen cunun, Bu é`tiqâdı bil zebun
Yaşasın hürriyet, Yaşasın musavat

Qardaşlarım qéyret édin, Tehsil üçün himmet édin
Ne vaxta dek ibret édin; Kesb-i şeref, re`et édin
Yaşasın hürriyet, Yaşasın musavat

ترجمه (از مئهران باهارلي)

زنده باد استقلال، زنده باد آزادي، زنده باد برابري

تقي رفعت

دوباره بخت يارمان شد و آمالمان حاصل گرديد
آينده مان چه روشن است، زنده باد استقلال
زنده باد آزادي، زنده باد برابري

چشمان ملت روشن و همه رويها خندان باشند
زيرا ستاره هاي سحر رفتند و روزهاي شرف برآمدند
زنده باد آزادي، زنده باد برابري

ما مصداق افتخار و شرفيم، افقهايمان همه روشن است
سرزمينمان، ييلاق و قشلاقمان آزاد گرديده است
زنده باد آزادي، زنده باد برابري

زمان امتحان فرارسيد، چه زمان خوشي است اين زمان
كه بخت و سعادت در آن توامند. برادرانم زينهار، همت كنيد
زنده باد آزادي، زنده باد برابري

يافتن و زندگي در دنيا با علم ميسر است
وگرنه بندگي مايه شرمندگي در ميان ملتها است
زنده باد آزادي، زنده باد برابري

امروز اخذ همه هنرها و كسب همه فنون بر نوع بشر واجب است
تو اينها را ياوه گمان نكن، بلكه همچو گماني را زبون بشمار
زنده باد آزادي، زنده باد برابري

ملت همه برادر ماست، فتح و پيروزي همراهمان
مائيم و سرنوشت خود، خاك و كوه و سنگمان از آن ماست
زنده باد آزادي، زنده باد برابري

برادرانم غيرت بكنيد، براي بدست آوردن آمالمان همت كنيد
تا كي به ديده عبرت نظاره گر خواهيد بود؟ براي كسب شرف، بپاخيزيد
زنده باد آزادي، زنده باد برابري