جنوبی آذربایجان‌داکی
ادبی دوروم، دیل مسئله‌سی و س. حاقین‌دا آمئا-نین
ادبیات اینستیتونون جنوبی آذربایجان شعبه‌سینین امکداشی، فیلولوگییا اوزره فلسفه دوکتورو،
جنوبی آذربایجان ادبیاتینین تدقیقات‌چی‌سی پروانه مممدلینین Publika.Az-آ موصاحیبه‌سی تقدیم ائدیریک.
-اوزون ایللردیر آمئا-نین ادبیات اینستیتونون
جنوبی آذربایجان شعبه‌سین‌ده ایشلییردن
اؤنجه هله طلبه‌لیک
ایللرین‌دن خاریجی اؤلکه‌لرله مده‌نی علاقه جمعیتین‌ده(سونرالار «وطن جمعیتی») کیتابخانادا، قزئت‌ده، درگی‌ده چالیشمیشام. علیمه
او دؤورده آز تاپیلان و یاییلان خاریجی اؤلکه‌لرده نشر اولونان کیتاب،قزئت و درگیلر
دوشدوکجه فورصت‌دن ایستیفاده ائدیب اوخویوردوم.ان چوخ منی ماراقلان‌دیران روسجا بئینلخالق
سیاسی ایجمال ژورنالی «آتلاس میرا»(سایی محدود اولوب ،خصوصی قوروملاردا
یایینلانیردی)، «قارداش‌لیق»(ایراق-کرکوک)،بیر ده «وارلیق» (ایران) ژورناللارینی ماراقلا
ایزلییردیم. »آتلاس میرا» ژورنالی سووئت دؤورون‌ده «آزادلیق»، »آزاد آوروپا» خاریجی رادیوستان‌سییالارین‌داکی فیکیرلرین بئله
دئمک مومکون‌سه چاپ واریانتی ایدی.
یعنی سووئت سئنزوراسینین
علینین چاتمادیغی بیلگی توپ‌لوسو ایدی، اورادا دونیاداکی رئال‌لیقلاردان یازیلیردی.
عرب دیلینی بیلدییم‌دن اسکی الیفبا ایله نشر اولونان آدینی چکدییم هر ایکی مج‌موه‌نی
آسان‌لیقلا اوخویوردوم. پارالئل اولاراق ایراق‌داکی تورکمانلار و جنوبی آذربایجان‌داکی سویداشلاریمیز حاقین‌دا
ادبیاتلاری دا تاپیب
اونیورسیته نین
اوخوردوم. ژورنالیستیکا فاکولته‌سینین سونونجو کورسونا چاتان‌دا دیپلوم ایشینی ده ائله
ترددود ائتمه‌دن «وارلیق « مج‌موه‌سی ایله
باغلی گؤتوردوم. بؤیوک وتنپرور عالیم، آکادئمیک عباس زامانوو ایشی‌می بینیب منی گله‌جک‌ده
بونو علمی ایش کیمی داوام ائتدیرمیی توصیه ائتدی.
او ژورنالین رئداکتورو دوکتور جاواد هئیتله علاقه یاراتماغیما یاردیم‌چی
اولدو.جمعیتین متبو اورقانی اولان «اودلار یوردو» قزئتینین موخبیری و قزئتین اسکی الیفبا
ایله چیخان خصوصی علاوه‌سینین گونئی‌لی شاعریمیز سؤهراب تاهیرله بیرگه مسولو ایدیم.
ایشیم حقیقته‌ن چوخ
ایدی اونا گؤره ده جمعیتین صدری نبی خزری‌دن علمی
ایشیمله باغلی راضی‌لیق آلماق منه چتین گلیردی. بو ایشی ده رهمت‌لیک عباس زامانوو بوینونا چکیب ایشی یولونا قوی‌دو. شیمالی
آذربایجانا سفرلرین‌دن بیرین‌ده جاواد هئیتله
نهایت کی، گؤروشوب اطراف‌لی صحبت ائلدیک. بو گؤروش من‌ده بؤیوک ایز قوی‌دو.او زامان‌دان
وطنیمیز آذربایجانین بیزدن ۲۰۰ ایل
آیری دوشموش او بیری حیسه‌سینین جنوبونن مده‌نی ساحه‌لرینین-ادبیات،دیل، مدنییت،مطبوعاتینین
اؤیرنیلمه‌سی ایله مشغول اولماغی قارشییا مقصد قویدوم. ساغ اولسون ، اوستادیم دوکتور
جاواد هئیت ! «وارلیق» مج‌موه‌سینین هر چیخان نؤمره‌سینی بو گونه قدر منه یوللاییر.
بئله‌جه، تئهران‌دا نشر اولونان و جنوبی آذربایجان‌لیلارین باشلانغیج‌دا اونیوئرسال
توپ‌لوسو و درس‌لیگی، هم ده یئگانه داوام‌لی
مج‌موه‌سی اولان «وارلیغی» سئچدیم. اونون آردیجیل اوخوجوسون‌دان آراشدیریجی‌سینا چئویردیم بو ژورنالین ۲۰ ایل مدتین‌ده چیخان سایلارینی اوخویوب ،اینجلدیم،علمی ایش یازدیم. آپاردیغیم علمی
آراش‌دیرمالار آیریجا مونوقرافییادا چاپ اولون‌دو . ۲-جی کیتابیم جنوبون XIX، ۲۰-جی یوزیل‌لیکلرده‌کی مطبوعاتی ایله باغلی
اولدو.۲ ۰۰۰-جی
ایلده‌ن اونیوئرسیتئتلرده ایلک دفعه اولاراق بدو-نون ژورنالیستیکا فاکولته‌سین‌ده «جنوبی آذربایجان مطبوعاتی» فننینی تدریس ائتمک،پروقرامینی
حاضرلاییب،درس‌لیگی یازماق ایلک دفعه منه نسیب اولدو. بیر پوبلیسیست کیمی ایسه جنوبلا
باغلی یازیلار یازماق ایسه آرتیق بیر ایش پرینسیپیمه،وردیشه چئوریلیب.
-جنوبی آذربایجانین ادبی دورومو نئجه‌دیر؟
-گونئی آذربایجان‌دا خالقین دیلی، ادبیاتی
سون ۹۰ ایلده دایم گرگین‌لیک‌ده قالیب. یارانان
ادبیات داها چوخ دیرنیش، اویانیش، آیری‌لیق، هسرت، اؤزونوتسدیق کیمی مزمونلار داشیییب.
ایندیکی زامان‌دا ادبی دوروم یئترینجه یاخشی‌دیر،
دئسه‌م اولا بیل‌سین منی قینایان تاپیل‌سین. ۳۰
ایله یاخین بو ادبیاتی ایزله‌ییب آراش‌دیران بیر شخص کیمی بونو امین‌لیکله دئییرم. اثرلرده‌کی مزمونون یئنی‌لیی،
رنگارنگ‌لیگی باخیمین‌دان اونلار حتی شیمال‌داکی
یازی‌چیلاردان ایر‌لییه گئده بیلیبلر. بونون تصدیقی کیمی سون زامانلار هادی
قاراچای، ملیهه ازیزپور، روقییه کبیری، کیان خیاو، عزیز سلامی، مممدرزا لوایی و آدلارینی
چکه بیلمدییم اونلارلا ایستعدادلی یازاریارین یازدیغی اثرلره باخماق یئتر.
-جنوبی آذربایجان ادبیاتین‌دا هان‌سی پروبلئملر
وار؟
-بیرینجی‌سی، دیل پروبلئ‌می وار. بو طبیعی‌دیر.تحصیل
آلمادیغین دیل‌ده یازماق کیملره آسان اولوب کی؟! خصوصاً ده بیر ادبی دیل پروبلئ‌می
ایله باش-باشا قالیب گونئی‌لیلر. هره بیر لهجه‌ده، بیر شیوه‌ده یازیر. بزه‌ن کیم هان‌سی
لهجه‌ده دانیشیرسا، ائله اونو دا کاغیذا کؤچورور. دانیشیق‌دا لهجه‌لرین چوخ اولماسی
طبیعی حال‌دیر. رس‌می یازی‌دا ایسه واهید قبول اولونموش نورمالارا تابع اولان دیل ایشله‌نمه‌لی‌دیر.
جنوب‌دا سون ایللرده‌کی یازیلار آنادولو و یا ایستانبول تورکجه‌سی و اورتاق تورکجه‌ده
قله‌مه آلینیر. (مرهوم دیل‌چی پروفئسسور همید نیطقی ده ۳۲ ایل اؤنجه اورتاق تورکجه‌نی تکلیف ائتمیش
و دوکتور جاواد هئیتله بیرگه «وارلیق» مج‌موه‌سی تیمسالین‌دا بونا نایل اولموش‌دولار.
- پ.م.). سون ایللر گنج یازی‌چیلار آراسین‌دا بیرینجی ایستیقامت داها چوخ یاییلیب.
بو ایسه باشقا بیر مؤوزونون بحثی‌دیر.
ایکینجی‌سی، ادبی
تنقیدین ضعیف اولماسی.ادبیاتین ایر‌لیله‌مه‌سین‌ده، داها موکممل اثرلرین اورتایا چیخماسین‌دا
تنقیدین رولو اوزسیزدیر. تنقی‌دی فیکیر آز اولدوق‌دا اثرلر ده ضعیف اولور. خصوصاً،
گنج یازی‌چیلارین تنقیدچی سؤزونه احتیاجی وار. پروفئسسیونال ادبیاتین یارانماماسی تک
دیل پروبلئ‌می ایله باغلی دئییل، هم ده تنقیدچیلرین یوخ‌لوغو اوزون‌دن اولور.
-جنوبی آذربایجان‌دا آذربایجان تورکجه‌سینین
تبلیغین‌ده و اینکیشافین‌دا هان‌سی مانعه‌لر مؤوجوددور؟
-اؤنجه ایرانین آنا یاساسین‌دا گؤستریلدیی
کیمی اؤلکه‌ده‌کی قئیری-فارس دیللرینه، او
سیرادان آذربایجان تورکجه‌سینه دؤولت سوییه‌سین‌ده
یاردیم گؤستریلمه‌سی اوزینه آذربایجان تورکجه‌سی سیخیشدیریلیر،حتی تعقیب اولونور. اما
خالق اؤز دیلین‌ده دانیشماغا، فرق‌لی کیملیینی اورتایا قویماغا ایمکانلار آراییب تاپا
بیلیر. ماراق‌لی‌دی کی، جنوبی آذربایجان‌لیلار سیاسی اعتراضلارینین ایفاده فورمالارینی زامان-زامان دییش‌دیرمه‌یه مجبور olur.Bir زامانلار بابکین دوغوم گونون‌ده مینلرله
جنوب‌لو بابک قالاسینا یوروشلر تشکیل ائتمکله، بعضی مطبوعات اورقانلارین‌داکی یازیلارلا
اجتماعی اعتراضلارینی بیل‌دیریردیلر. طبیعی کی،حاکم رئژیم بو حاللارا سرت رئاک‌سییا
بیللدیریر قارشی‌سی آلینیردی. سون زامانلار ایسه بو اجتماعی اعتراضلارلار ایدمان یاریشینلارین‌دا،
اؤزل‌لیکله ده تبریزلیلرین فاووریتی اولان
«تراختور» فوتبول یاریشمالارین‌دا بیلدیریلیر.
-حاضردا شیمالی آذربایجان‌دا جنوبی آذربایجان
ادبیاتی نئجه اؤیرنیلیر؟
-بو مثلاًین علمی شکیل‌ده سیستئم‌لی آراشدیریلماسین
آ آکادئمیک میرزه ایبراهیموو ایستارت وئریب.اؤت‌ن عصرین ۷۰-جی ایللرین‌ده آذربایجان میللی علملر آکادئ‌مییاسین‌دا
جنوبی آذربایجان ادبیاتی شعبه‌سی یارادیل‌دی.آز زامان ایشری‌سین‌ده ایی جیلدلیک «جنوبی آذربایجان آنتولوگییاسی» کیتابی
چاپ اولون‌دو. سووئت دؤنه‌مین‌ده بو گؤرونممیش بیر حادثه ایدی.و میرزه ایبراهیمووون نفوذو، دستیی و میللی تسسوبکئش‌لیگی
نتیجه‌سین‌ده حیاتا کئچیریلمیش‌دی. ایندی او
شعبه یئنه فعالیتینی داوام ائتدیریر.شعبه‌یه میرزه ایبراهیمووون یئتیرمه‌سی اولان پروفئسسور
تئیمور اهمدوو باش‌چی‌لیق ائدیر. سون ایللر اونون رئداکتورلوغو ایله «XIX عصر جنوبی آذربایجان ادبیاتی» کیتابی ایشیق
اوزو گؤروب. من ده همین شعبه‌نین آپاریجی علمی ایشچی‌سییهm.Onu دئیه بیلره‌م کی،هله گؤروله‌جک ایشلر چوخ‌دور.
-معاصر جنوبی آذربایجان ادیبلری، یازی‌چیلاری
و شاعرلری حاق‌دا نه سؤیله‌یه بیلرسینیز؟
-کؤهنه نسیللر آذریجه دوشونوب فارسجا یازیردیلارسا،
سونراکی نسیل، عکسینه فارسجا دوشونوب تورکجه یازیردی. بو، خالقین فاجعه‌سی، تالئیین
قارا هؤک‌مو ایدی کی، اوندان قاچماق مومکون دئییل‌دی. گونئی‌ده هر دؤورون ضیالیلارینین
اؤز وظیفه‌سی، اؤز فونک‌سییاسی اولوب. ۱۹۷۸-۱۹۷۹-جو ایللر ایران اینقیلابینین یئدیین‌ده
گلن ضیالیلار خالقا آنا دیلین‌ده دانیشماغی، یازماغی اؤیرت‌دیلر. خصوصاً «وارلیق» ژورنالینین
بو یؤن‌ده خیدمتی آز اولمادی.سون ۱۰-۱۵ ایلده یئتیشه‌ن نسیل اؤنجکی نسیل‌دن چوخ
شئیلر اؤیره‌ن‌دیلر، اما اونلارا بنزه‌مه‌دیلر. بو دا طبیعی‌دیر. یئنی نسلین دونیا
ادبیاتین‌دان ترجومه‌لری آنا دیلینین درین‌دن منیمسنیلمه‌سینه، یئنی ادبی آخینلارین
ایزلنیلمه‌سینه، چئشیدلی دوشونجه و ایدئیالارین یارانماسینا خیدم ائدیر بئله لیکله بو نسیل گرگین آختاریشلاردا
اولوب اؤز یوللارینی تاپیر و ادبیات‌دا یئنی جیغیرلار آچیرلار.
سوبهان علی اکبرواغلو
کؤچورن:
ساوالان پورت
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر