سایین ملیحه خانیم ایلک اؤنجه بیزه آییردیغینیز زامان اوچون درین تشککورلریمیزی بیلدیریریک. هر نه دن اؤنجه ریجا ائدیریک کی اوخوجولاریمیز سیزی داهادا آرتیق تانیسینلار دئیه اؤز کئچمیشینیزله باغلی اؤزه للیک له ادبی، کولتورل و سییاسی فعالیت لرینیزدن اوخوجولاریمیزی بیلگیلندیرین.
- ۱۹۷۹دا اهرده دوغولدوم و تبریزده بویا باشا چاتدیم. ایلک، اورتا و یوکسک اوخولومو تبریزده بیتیردیم. ۲۰۰۲ده پیسخولوژی بؤلوموندن لیسانس آلدیم. داها سونرا قزئته چیلیک اوخولوندان درس آلدیم. حال حاضیردا تورکیه ده Ege اونیوئرسیته سینده “تورک دونیاسی ادبیاتلاری” بؤلومونده یوکسک لیسانس اوخویورام.
تبریزده اولدوغوم زامان فرقلی قزئته و درگی لرله امکداشلیق ائتدیم. اوشاق ادبیاتی آلانیندا گونئی آزربایجاندا بؤیوک بوشلوق حیس ائتدیم و “قاریشقا” آدلی اوشاق درگی سی مجویزی آلماق ایسته دیم، آنجاق ۱۰ ایلدن چوخ زامان گئچمه سینه رغما نشر ایذینی وئریلمه دی. عصرآزادی، نسیم قاراداغ، آذرتورک، آفتاب آزربایجان کیمی درگی و قزئته لرده اوشاق ادبیاتی بؤلوملری سوروملولوغونو اوسته لندیم و بو آلاندا چالیشمالاریم اولدو. ۲۰۰۲ده “یاغمور” آدلی ایلک شعر کیتابیم یایینلاندی. داها سونرا “دمیر سئوگی”، “یاساق دویغولار”، “۱۴ قلم بزنمیش آی”، “گؤی گؤزلو تانری” شعر مجموعه لریم تبریزده یاییملاندی. “سو پیچیلتیسی” و “منه بیر کوچه باغیشلا” آدلی ایکی شعر مجموعم دا باکی دا “دایاق” دونیا آزربایجانلی یازارلار قورومو طرفیندن “قانون” یاییم ائوینده نشر اولوندو. آیریجا تبریزده “آغ گئجه” ایسیملی بیر قیسا حئکایه لر توپلوسو اولاراق بیر کیتابیم دا یاییملاندی. بو کیتاب ۲۰۱۰دا تهران دا “این است شهر من” آدی ایله فارسجایا چئوریلیب یاییملاندی.
گونئی آزربایجاندا چاغداش ادبیاتین گئدیشاتی حاققیندا گئنل اولاراق نه لر سؤیله مک ایستردینیز؟
- ۱۹ عصرین سونلاری و ۲۰عصرین باشلاریندا ایسلام اؤلکه لرینده حورریتچی و مشروطیتچی حرکات اولوشمایا باشلایینجا گونئی آزربایجان دا بو حرکاتدان ائتکیلندی و اؤزه للیکله ادبیات ساحه سینده بؤیوک ائتکی آلتیندا قالدی. ایراندا اولان باسقیدان دولایی بعضی ادبیاتچیلار یورددیشینا چیخماق زوروندا قالدیلار و اورادا فعالیتلرینه دوام ائتدیلر. اونلارین یازیب یایینلادیغی درگی و قزئته لر مشروطه ادبیاتینین گلیشمه سینده بؤیوک رول اوینادی. ۱۹۲۰ ایللرده شیخ محمدخیابانی اؤندرلیگینده قورولان آزادیستان حرکاتی و ۱۹۴۵ ده پیشه وری نین قورموش اولدوغو آزربایجان موختار جمهوریتی، گونئی آزربایجاندا بؤیوک گلیشمه لر اولوشدوردو. بو ایللرده میللی روح و میللی دوشونجه شعرلرله، دستانلارا و ماهنی لارا دؤنوشدو و گونئی آزربایجان ادبیاتیندا بؤیوک دؤنوم نقطه سی اورتایا چیخدی. پهلوی رژیمی حکومت باشینا گلینجه دوروم دییشدی، تورک آیدینلار، یازارلار و بیلیم آداملاری رژیم طرفیندن توتوقلانیب سورگونه گؤندریلدی و یا اؤلدورولدولر. دئمک، پهلوی دؤنمی گونئی آزربایجان ادبیاتی نین ان طالع سیز و آجی دؤنه میدیر. پهلوی رژیمیندن سونرا حکوکت باشینا گلن خمینی رژیمی ده بو باسقیلاری دوام ائتدیردی. بو باسقیلار سونوجوندا گونئی آزربایجان ادبیاتیندا “دیره نیش ادبیاتی” اولاراق یئنی بیر دؤنم اورتایا چیخدی.
دیره نیش ادبیاتی نین اؤزه للیکلری نه دیر؟
- حایاتا قوللوق بیلینجی ایله باخمایان اینسانلار هئچ بیر زامان ظلمه و عدالتسیزلیگه قارشی قایغی سیز قالا بیلمزلر و چئوره لرینده اوز وئرن اولایلارا بیر سوروملولوق حیسی ایله یاناشارلار. هر آلاندا اولدوغو کیمی ادبیات آلانیندا دا بو فیکیر و دوشونجه ان تمل و اؤنملی دوشونجه لردن بیرینی اولوشدورماقدادیر. اصلینده دیره نیش ادبیاتی، حایاتین آجی و اولومسوز طرفلیرین دیله گتیرن بیر ادبیاتدیر. دیره نیش ادبیاتی اؤز چاغینین آیناسیدیر و یاشانمیش اولان گئچرکلری، فیکیر و دوشونجه لری، موجادیله و دیره نیشلری گله جک نسیللره داشیماق ایچین ان اؤنملی بیر آراجدیر. یعنی بوتون یاشانان اولایلار ادبی اثرلرده بیریکه رک گله جک نسیللر ایچین بیر مجادله حافظه سینی اولوشدورماقدادیر.
دیره نیش ادبیاتی توپلومدا نه زامان اورتایا چیخار؟
- هر بیر توپلومدا حاقسیزلیق، اسارت و ظولوم وارسا، یانیندا دیره نیشین اولوشماسی دا سؤژ قونوسودور. اصلینده ادبیاتداکی دیره نیش کیشیسل و فردی دیره نیشله ایچ ایچه دیر. اؤزگورلویون قیسیتلانماسی، عدالتسیزلیک، یولسوزلوق و ظولوم بعضا بیر حئکایه ویا رمان قهرمانی نین عصیانلاری ایله جانلاندیریلیر و بعضا ده باشقا قیلیفلاردا اورتایا چیخماق ایچین چابا گؤسته ریر. البته کی عصیان و دیره نیش جسارت ایستر. بو جسارت ده عصیانکار یازارین توتدوغو یول، ایناندیغی ایدئولوژی و سئوگی سیندن قایناقلانیر. بیر ایدئولوژی، بیر هدف و بیر یول اوغرونا وئریلن ساواش بلکه ده هر شی دن داها چوخ سئوگی ایله ایلگیلیدیر. وطن سئوگی سی، میللت سئوگی سی و هدفه دوغرو حرکت ائتمک اینسانا هر زامان جسارت وئرر، اؤیله بیر جسارت کی نه زیندان حجره لری، نه شکنجه لر نه ده اؤلوم بونا غلبه چالا بیلمز.
گونئی آزربایجاندا بو طور ادبیات وار می؟
- مشروطه حرکاتیندان سونرا گونئی آزربایجاندا اؤزه للیکله شوونیست پهلوی حاکیمیتی، تورکلره قارشی جیددی آسیمیلاسیون سیاستینی اویغولامایا چابا گؤستردی، آنجاق هئچ بیر زامان ایسته دیکلری نائلییتلره ال تاپانمادی. چونکو آزربایجان میللتی تاریخ بویو میللی وارلیقلارینی ترک ائتمه میش اولان بیر میللتدیر. او اوزدن بو قارانلیق دؤنمده ده آیدینلار و یازارلار دولایلی شکیلده اولسا بئله یاراتدیقلاری اثرلرینده میللی وارلیقلارینی قورومایا چابا گؤسترمیشلر. حتی تورکجه نین یاساقلاندیغی دؤنمده بئله بیرچوخ یازار، فارسجا اثرلرینده بئله میللی مسئله لرله توخونماقدان قالمامیشلار، حاکیمیتین تضییق و شکنجه لرینی گؤزه آلاراق فعالیتلرینه دوام ائتمیشلر. گونوموزده ده یازارلاریمیز و اؤزه للیکله گئنج یازارلاریمیزین اثرلرینی آراشدیردیغیمیزدا ان آغیرلیق ائدن مسئله نین میللی مسئله سی اولدوغونو گؤروروک. یعنی حاکیمیت نه قدر قیرمیزی چیزگی قویسا دا، یازارلار بیر طورلو بو چیزگی لری آشماغی باشاریرلار و دیره نیشلرینی سوردورمه یه دوام ائدیرلر.
گونئی آزربایجاندا قادینلارین رولو دیره نیش ادبیاتیندا نه لردیر؟
- ایستر دولایلی و ایستر دولایسیز شکیلده هر زامان گونئی آزربایجان قادینی اؤلکه دیشیندا ویا ایچه ریده سییاسی و سوسیال ساحه لرده اؤز یئرلرینی قوروماق ایچین چابا گؤسته ریرلر. ادبی آلانلاردا دا قادینلاریمیز میللی وارلیقلاریمیزی، کیملیگیمیزی و ناموسوموزو قوروماق نامینه چالیشماقدان، یازیب یاراتماقدان گئری قالمامیشلار و دیره نیش ادبیاتینا چوخ بؤیوک قاتقیلاری اولور.
اتک یازی: بو سؤیله شی لاتین الیفباسیندا آپاریلمیشدیر کی اؤیرنجی سسی کؤچورمه قولو طرفیندن عرب الیفباسینا کؤچورولوبدور.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر