ساوالان پورت : هئچ بیر توپلومون دورقون، حرکتسیز اولدوغو سویله نمز. هر توپلومدا سورکلی اولاراق بیر دینامیزم، بیر دئییشیم گؤرولور.
توپلومسال داورانیش اؤرنکلری، توپلومسال قوروملار، توپلومسال سیستئملر و توپلومسال قوراللار سورکلی اولاراق دئییشمه سورجی ایچه ریسینده دیرلر آنجاق بو دئییشمه هر آلان دا و هر زامان آچیق و کسین اولمادیغی کیمی سورعت باخیمیندان دا هر دؤورده برابر دئییلدیر. بونونلا بیرلیکده دئییشمه، همیشه لیک بیر یؤنو ایفاده ائتمه ین بیر قاورامدیر و نئچه یؤنلو اولوب و موختلیف یؤنلر توتابیلر.
یعنی توپلومسال دئییشمه، ایره لیله مه قدر گئریله مه بیچیمینده ده گئرچکلشه بیلر. بو هر ایکی دئییلیم ده اصلینده توپلومسال دئییشمه دیر. توپلومسال دئییشیم قاورامی ایسه موختلیف سوسیولوقلارجا فرقلی بیچیملرده تانیملانمیشدیر. یالنیز اورتاق بیر تعریف وئرمک گرکیرسه “توپلومسال قوراللارین و اونو اولوشدوران توپلومسال ایلیشگیلر قورولوشونون و بو ایلیشگیلری بلیرله ین توپلومسال قوروملارین دئییشمه سیدیر” دییه بیلیریک. توپلومسال دئییشمه یی کولتوردکی دئییشمه لردن آییرماق چتیندیر. بو اوزدن، توم توپلومسال دئییشمه لری سوسیو-کولتوره ل دئییشمه لر اولاراق بلیرله مک گرکدیر.
توپلومسال دئییشیملر اوزون سوره لی زامان ایچینده ایتتیفاق دوشورلر و بعضن اولورکی بو دئییشیملر بیر سیرا عامیللرین ائتکیسینده یولوندان چاشیر، دایانیر و یا دایاندیریلیر چونکو هئچ بیر یؤنو دائمی ایفاده ائتمز بیز آذربایجانی و اؤزللیکله گونئیی نظرده الساق گؤروروک کی بوردا توپلوم آراسیندا دئییشیم اولسادا بعضی زامانلار اوزوئرن دئییشیملر بوردا یاشایان میللتین اوغورو اساسیندا اولماییب و تاسسوفله چوخ اوزون زامان آپاراندان سونرا بو میللتی اؤلومه سوروتله ییب اؤرنک اوچون صفوی دؤورونده باشلادیلان دئییشیم کی یوخاری دان آشاغی اولدو، توپلومون ائتکیسی یارادیجی کیمی دئییلدیر و آذربایجان میلتین ساواشلارا، قاچقینلیغا، آجلیغا و…… دوغرو آپاردی و ایندیده بیز او دئییشیمین ائتکیسیندن چیخا بیلمیریک آما صفویلردن سونرالار و قاجار دؤولتینین دؤورونده آذربایجاندا بیر یئنی دئییشیم باشلاییر کی بو دئییشیم آشاغی دان یوخاری ایدی و بئله دئمک اولار کی او دؤورده باشلانان دئییشیمده دؤولتین یارادیجیلیق ائتکیسی چوخ آزییدی و توپلوم اؤز ائتکیسینی تاجیرلر، ژورنالیستلر، سیاح لار، ضییالی لار، عالیم لر و بئله نچی آداملارین گتیردیی معلوماتلارین اساسیندا کی دونیانین موختلیف یئرلریندن گلیردیلر آلیردی و بو دئییشیم ایره لی له ین ائوریم سل سوره جین داوام ائتدیریردی کی ایلک باشلانیش زامانیندا اؤزون دینی قوراللار یؤنونده یوخ، بلکه توپلومسال، سیاسی و ایقتیصادی ماراقلار اساسیندا گؤسته ریب و عابباس میرزا کیمین، طاهیره قره العین و چوخلو ضییالیلار عرصه یه گلدیلر و بو تور اینسانلارین فیکیرلرینین نتیجه سینده دئموکراسی ایسته یی و آردیجا مشروطه اینقیلابی و آز زامان سونرا شئیخ محمد خیابانینین قیامی باش وئریر کی بونلارین هامیسیندا ایستکلر بیر شئی دیر، دئموکراسی و آزادچیلیق. بو ایستکلر آذربایجاندا گئدن دئییشیمین اووللری ایدی و بو دئموکراسی و آزادچیلیغ ایسته یی گئتدیکجه و ائوریمسل سوره جینده میللی یؤن ده تاپیردی و بیز گؤروروک کی کومونیست و توده حیزبینین یارانماغیندان سونرا آذربایجان توپلومو بونلارا چوخ ماراق گؤسترمه ییر آما ستتارخاندان اولان سؤزلر هله ده آذربایجاندا داوام ائدیر، چونکی ستتارخان ایرانین بوتونلویونه چالیش سایدی دا بیر آذربایجانلی ایدی و موباریزه سین آذربایجاندا باشلامیشدی، بو میللی یؤنله شمه اؤزون ۱۲ شهریورده باشلانان حرکتده بوتون گوجله گؤزه چکیب و عئینییت تاپیر و دئموکرات فیرقه سی چوخ آز زامان ایچینده یوز مینه یاخین اویه توپلاییب و میللی حؤکومت قورولور.
میللی حؤکومتین قورولوشوندان بیر آز زامان سونرا آذربایجاندا گلیشمه لر اوز وئریر، یوللار چکیلیر، خسته خانالار تیکیلیر، یونیوئرسیته لر و اوخوللار قورولور، میللی اوردو تشکیل تاپیر، فابریکالار یولا دوشور و چوخ ده یه رلی ایشلر کی بللی دیر. بو ایشلرین باش توتماسینین هامی سی آذربایجاندا گئدن دئییشیمین نتیجه سی ایدی، آما تاسسوفله بیر سیرا عامیللر باعیث اولدولار کی آذربایجاندا گئدن دئییشیملر ایران مرکزی حاکمییتینین و یا باشقا دؤولت لرین اوغروندا اولماماغی اوچون، آذربایجان باسقی، ایشغال و میللی حؤکومتین داغیلماسینا محکوم اولدو و بو بؤیوک جینایته معروض قالدی، آذربایجانین دوشمانلاری بوتون گوجلر ایله آذربایجانی سرکوب ائتدیلر و آذربایجاندا گئدن اوغورلو دئییشیمیی دایاندیردیلار، نئجه کی او تاریخده آذربایجان ۴ میلیون توپلوما مالیک ایدی و بو ۴ میلیونون ۵۰۰ میندن چوخ ضییالی و بیلیجی اینسانلاری یا اؤلدورولدو و یا قاچقین دوشدو و یا دؤولت طرفیندن ایرانین تورک اولمایان و چوخ فلاکت لی یئرلرینه سورگون دوشوب، تبعیدلره معروض قالدیلار.
آذربایجانین میللی یؤن تاپمیش دئییشیمیی دایاندیریلدی، آذربایجان ایشغال اولوب و آذربایجان، بئیین دئیه صاحیب اولان اینسانلاردان بوشالدی و چوخ آز سایدا قالانلاردا سوسماغا مجبور قالدیلار. ۱۳۲۵ ده اولان جینایت تکجه اینسانلارین اؤلومو دئییلدی و او تاریخدن سونرا آذربایجانین جمعییتی یئنه چوخالدی آما داها بیر زاد آرادا یوخ اویدو و او شئی مییلی غرور ایدی کی بیزیم میللی غروروموزو ۱۳۲۵ ده سیندیرمیشدیرلار و یئنی عرصه یه گلن نسل بیر سیرا هوویت سیز، میللی کیملییندن بوش و یا قافاسیز اینسالاراییدیلار کی هئچ بیرینده میللی روحدان خبر یوخ اویدو و یالنیزجا لیبیرالیزمین و یا سوسیالیزمین نه اولدوغوندان دانیشیردیلار و اللرینده کی کیتاب مارکسین کاپیتالیندان باشقا بیر شئی دئییلدی. بللی دیر کی بو تور اینسانلارین یاراتدیغی دئوریم، ایدئولوژیک اینقیلابدان باشقا بیر شئی اولمازدی ۱۳۲۵ دن سونرا دوشمانلارا بیر بؤیوک فورصت یاراندی کی اؤز ایرتیجاعی سیاستلرین تام گوجویله یوروتسونلر و آسیمیلاسیون و ائلیناسیون سیاستین داها گوجلندیرسینلر، نییه کی بونون قارشی سیندا دایانان یوخدو و آذربایجان بیر آغیر یوخو ایچینده دیر و دوشمان آذربایجان تورپاغیندا خوشونا گلن کیمی آت چاپدیریر و بو آت چاپدیرمالار هله ده داوام ائدیر ایندی ایسه بوگونکو آذربایجاندا اوغراشدیغیمیز چتینلیک لر بوگونه عایید دئییللر بلکه ۱۳۲۵ ده یارانان جینایتین نتیجه سی دیرلر، چونکو آذربایجاندا گئدن دئییشیم زورایلا دایاندیریلاندان سونرا، آذربایجاندا باشقا دئییشیمین باشلانماسینا فورصت وئریلمه دی، میللی یؤنده رئفورمچیلیغ یارانمادی و هر شئی کی میللی قوخوسو وئرسه یدی ایلکدن سرکوبا محکوم ایدی. ایندی ایسه یئنه ده آذربایجاندا دئییشیم گئدیر و میللی یؤن ده اؤزونه توتوبدور و آذربایجان میللی حرکتی اونون گؤسترجه سی دیر، آما ایندیکی زامان ۱۳۲۵ ده کی زامان دئییل و هر شئی دئییشیلیب، دؤولت لرین گوجلری چوخالیب، دونیا سیاستی چوخ پیچیده اولوب و اولماقدادیر و میللت لرین ابزارلاری چوخالیب آما یئنه ده دؤولت لرین ابزارلاری میللت لردن چوخدور و یئنه ده کیمسه آغیللی داورانماسا باسقی و سرکوبا محکومدور. بو آرادا آذربایجانین دورومودا باشقا میللت لردن قیراغدا دئییل و آذربایجان، وار اولان ابزارلارین دوزگون قوللانماسا و یئنی یوللار و ابزارلار تاپماسا و یا یاراتماسا یئنه ده ازیله جکدیر
. آذربایجاندا گئدن دئییشیم میللی یؤنلودور و اوزون زامان ایچینده سونوجلاناجاق آما بیز دیققت ائتمه لییک کی بو توپلومسال دئییشیم چاشیب و یا دایانماغا معروض قالماسین. آذربایجان میللی حرکتی اؤز ایچینده پلورالیزمه دوغرو گئتمه لیدیر، بوتون ایدئولوژی لره یول آچیب آما میللی یؤن وئرمه لیدیر. آذربایجان میللی حرکتی اؤز سینیرلارین گئنیشلندیریب ایچ و دیش سیاستینه صاحیب اولمالیدیر، ایکی اوچ اوستاندا سیخیلیب قالمامالیدیر، تاریخی تورپاغلاریمیزی تانیتدیریب و اونلاردادا چالیشماق گرکدیر، میللی روح آذربایجانین هر گوشه سینده گؤرونمه لیدیر، بئله اولمازسا بیز گونو گوندن ضعیفله ییب و یئنه ده محو اولوب گئده جه ییک. اؤزوموز، کیملییمیزی، هاردا یاشادییغیمزی، قونشولاریمیزی، بوتون وارلیغلاریمیزی یاخجی تانیمالییق چونکو آذربایجان بیر داها سینیرسا و ازیلیرسه داها آیاغا قالخا بیلمز.
گله جک بیزیمدیر
احمد جدی
یعنی توپلومسال دئییشمه، ایره لیله مه قدر گئریله مه بیچیمینده ده گئرچکلشه بیلر. بو هر ایکی دئییلیم ده اصلینده توپلومسال دئییشمه دیر. توپلومسال دئییشیم قاورامی ایسه موختلیف سوسیولوقلارجا فرقلی بیچیملرده تانیملانمیشدیر. یالنیز اورتاق بیر تعریف وئرمک گرکیرسه “توپلومسال قوراللارین و اونو اولوشدوران توپلومسال ایلیشگیلر قورولوشونون و بو ایلیشگیلری بلیرله ین توپلومسال قوروملارین دئییشمه سیدیر” دییه بیلیریک. توپلومسال دئییشمه یی کولتوردکی دئییشمه لردن آییرماق چتیندیر. بو اوزدن، توم توپلومسال دئییشمه لری سوسیو-کولتوره ل دئییشمه لر اولاراق بلیرله مک گرکدیر.
توپلومسال دئییشیملر اوزون سوره لی زامان ایچینده ایتتیفاق دوشورلر و بعضن اولورکی بو دئییشیملر بیر سیرا عامیللرین ائتکیسینده یولوندان چاشیر، دایانیر و یا دایاندیریلیر چونکو هئچ بیر یؤنو دائمی ایفاده ائتمز بیز آذربایجانی و اؤزللیکله گونئیی نظرده الساق گؤروروک کی بوردا توپلوم آراسیندا دئییشیم اولسادا بعضی زامانلار اوزوئرن دئییشیملر بوردا یاشایان میللتین اوغورو اساسیندا اولماییب و تاسسوفله چوخ اوزون زامان آپاراندان سونرا بو میللتی اؤلومه سوروتله ییب اؤرنک اوچون صفوی دؤورونده باشلادیلان دئییشیم کی یوخاری دان آشاغی اولدو، توپلومون ائتکیسی یارادیجی کیمی دئییلدیر و آذربایجان میلتین ساواشلارا، قاچقینلیغا، آجلیغا و…… دوغرو آپاردی و ایندیده بیز او دئییشیمین ائتکیسیندن چیخا بیلمیریک آما صفویلردن سونرالار و قاجار دؤولتینین دؤورونده آذربایجاندا بیر یئنی دئییشیم باشلاییر کی بو دئییشیم آشاغی دان یوخاری ایدی و بئله دئمک اولار کی او دؤورده باشلانان دئییشیمده دؤولتین یارادیجیلیق ائتکیسی چوخ آزییدی و توپلوم اؤز ائتکیسینی تاجیرلر، ژورنالیستلر، سیاح لار، ضییالی لار، عالیم لر و بئله نچی آداملارین گتیردیی معلوماتلارین اساسیندا کی دونیانین موختلیف یئرلریندن گلیردیلر آلیردی و بو دئییشیم ایره لی له ین ائوریم سل سوره جین داوام ائتدیریردی کی ایلک باشلانیش زامانیندا اؤزون دینی قوراللار یؤنونده یوخ، بلکه توپلومسال، سیاسی و ایقتیصادی ماراقلار اساسیندا گؤسته ریب و عابباس میرزا کیمین، طاهیره قره العین و چوخلو ضییالیلار عرصه یه گلدیلر و بو تور اینسانلارین فیکیرلرینین نتیجه سینده دئموکراسی ایسته یی و آردیجا مشروطه اینقیلابی و آز زامان سونرا شئیخ محمد خیابانینین قیامی باش وئریر کی بونلارین هامیسیندا ایستکلر بیر شئی دیر، دئموکراسی و آزادچیلیق. بو ایستکلر آذربایجاندا گئدن دئییشیمین اووللری ایدی و بو دئموکراسی و آزادچیلیغ ایسته یی گئتدیکجه و ائوریمسل سوره جینده میللی یؤن ده تاپیردی و بیز گؤروروک کی کومونیست و توده حیزبینین یارانماغیندان سونرا آذربایجان توپلومو بونلارا چوخ ماراق گؤسترمه ییر آما ستتارخاندان اولان سؤزلر هله ده آذربایجاندا داوام ائدیر، چونکی ستتارخان ایرانین بوتونلویونه چالیش سایدی دا بیر آذربایجانلی ایدی و موباریزه سین آذربایجاندا باشلامیشدی، بو میللی یؤنله شمه اؤزون ۱۲ شهریورده باشلانان حرکتده بوتون گوجله گؤزه چکیب و عئینییت تاپیر و دئموکرات فیرقه سی چوخ آز زامان ایچینده یوز مینه یاخین اویه توپلاییب و میللی حؤکومت قورولور.
میللی حؤکومتین قورولوشوندان بیر آز زامان سونرا آذربایجاندا گلیشمه لر اوز وئریر، یوللار چکیلیر، خسته خانالار تیکیلیر، یونیوئرسیته لر و اوخوللار قورولور، میللی اوردو تشکیل تاپیر، فابریکالار یولا دوشور و چوخ ده یه رلی ایشلر کی بللی دیر. بو ایشلرین باش توتماسینین هامی سی آذربایجاندا گئدن دئییشیمین نتیجه سی ایدی، آما تاسسوفله بیر سیرا عامیللر باعیث اولدولار کی آذربایجاندا گئدن دئییشیملر ایران مرکزی حاکمییتینین و یا باشقا دؤولت لرین اوغروندا اولماماغی اوچون، آذربایجان باسقی، ایشغال و میللی حؤکومتین داغیلماسینا محکوم اولدو و بو بؤیوک جینایته معروض قالدی، آذربایجانین دوشمانلاری بوتون گوجلر ایله آذربایجانی سرکوب ائتدیلر و آذربایجاندا گئدن اوغورلو دئییشیمیی دایاندیردیلار، نئجه کی او تاریخده آذربایجان ۴ میلیون توپلوما مالیک ایدی و بو ۴ میلیونون ۵۰۰ میندن چوخ ضییالی و بیلیجی اینسانلاری یا اؤلدورولدو و یا قاچقین دوشدو و یا دؤولت طرفیندن ایرانین تورک اولمایان و چوخ فلاکت لی یئرلرینه سورگون دوشوب، تبعیدلره معروض قالدیلار.
آذربایجانین میللی یؤن تاپمیش دئییشیمیی دایاندیریلدی، آذربایجان ایشغال اولوب و آذربایجان، بئیین دئیه صاحیب اولان اینسانلاردان بوشالدی و چوخ آز سایدا قالانلاردا سوسماغا مجبور قالدیلار. ۱۳۲۵ ده اولان جینایت تکجه اینسانلارین اؤلومو دئییلدی و او تاریخدن سونرا آذربایجانین جمعییتی یئنه چوخالدی آما داها بیر زاد آرادا یوخ اویدو و او شئی مییلی غرور ایدی کی بیزیم میللی غروروموزو ۱۳۲۵ ده سیندیرمیشدیرلار و یئنی عرصه یه گلن نسل بیر سیرا هوویت سیز، میللی کیملییندن بوش و یا قافاسیز اینسالاراییدیلار کی هئچ بیرینده میللی روحدان خبر یوخ اویدو و یالنیزجا لیبیرالیزمین و یا سوسیالیزمین نه اولدوغوندان دانیشیردیلار و اللرینده کی کیتاب مارکسین کاپیتالیندان باشقا بیر شئی دئییلدی. بللی دیر کی بو تور اینسانلارین یاراتدیغی دئوریم، ایدئولوژیک اینقیلابدان باشقا بیر شئی اولمازدی ۱۳۲۵ دن سونرا دوشمانلارا بیر بؤیوک فورصت یاراندی کی اؤز ایرتیجاعی سیاستلرین تام گوجویله یوروتسونلر و آسیمیلاسیون و ائلیناسیون سیاستین داها گوجلندیرسینلر، نییه کی بونون قارشی سیندا دایانان یوخدو و آذربایجان بیر آغیر یوخو ایچینده دیر و دوشمان آذربایجان تورپاغیندا خوشونا گلن کیمی آت چاپدیریر و بو آت چاپدیرمالار هله ده داوام ائدیر ایندی ایسه بوگونکو آذربایجاندا اوغراشدیغیمیز چتینلیک لر بوگونه عایید دئییللر بلکه ۱۳۲۵ ده یارانان جینایتین نتیجه سی دیرلر، چونکو آذربایجاندا گئدن دئییشیم زورایلا دایاندیریلاندان سونرا، آذربایجاندا باشقا دئییشیمین باشلانماسینا فورصت وئریلمه دی، میللی یؤنده رئفورمچیلیغ یارانمادی و هر شئی کی میللی قوخوسو وئرسه یدی ایلکدن سرکوبا محکوم ایدی. ایندی ایسه یئنه ده آذربایجاندا دئییشیم گئدیر و میللی یؤن ده اؤزونه توتوبدور و آذربایجان میللی حرکتی اونون گؤسترجه سی دیر، آما ایندیکی زامان ۱۳۲۵ ده کی زامان دئییل و هر شئی دئییشیلیب، دؤولت لرین گوجلری چوخالیب، دونیا سیاستی چوخ پیچیده اولوب و اولماقدادیر و میللت لرین ابزارلاری چوخالیب آما یئنه ده دؤولت لرین ابزارلاری میللت لردن چوخدور و یئنه ده کیمسه آغیللی داورانماسا باسقی و سرکوبا محکومدور. بو آرادا آذربایجانین دورومودا باشقا میللت لردن قیراغدا دئییل و آذربایجان، وار اولان ابزارلارین دوزگون قوللانماسا و یئنی یوللار و ابزارلار تاپماسا و یا یاراتماسا یئنه ده ازیله جکدیر
. آذربایجاندا گئدن دئییشیم میللی یؤنلودور و اوزون زامان ایچینده سونوجلاناجاق آما بیز دیققت ائتمه لییک کی بو توپلومسال دئییشیم چاشیب و یا دایانماغا معروض قالماسین. آذربایجان میللی حرکتی اؤز ایچینده پلورالیزمه دوغرو گئتمه لیدیر، بوتون ایدئولوژی لره یول آچیب آما میللی یؤن وئرمه لیدیر. آذربایجان میللی حرکتی اؤز سینیرلارین گئنیشلندیریب ایچ و دیش سیاستینه صاحیب اولمالیدیر، ایکی اوچ اوستاندا سیخیلیب قالمامالیدیر، تاریخی تورپاغلاریمیزی تانیتدیریب و اونلاردادا چالیشماق گرکدیر، میللی روح آذربایجانین هر گوشه سینده گؤرونمه لیدیر، بئله اولمازسا بیز گونو گوندن ضعیفله ییب و یئنه ده محو اولوب گئده جه ییک. اؤزوموز، کیملییمیزی، هاردا یاشادییغیمزی، قونشولاریمیزی، بوتون وارلیغلاریمیزی یاخجی تانیمالییق چونکو آذربایجان بیر داها سینیرسا و ازیلیرسه داها آیاغا قالخا بیلمز.
گله جک بیزیمدیر
احمد جدی
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر