ساوالان پورت : یکی دیگر از موضوعاتی که پان آریائیست ها را به تلاشی عبث واداشته است،
نام تاریخی سرزمین آزربایجان است که قسمتی از آن در شمال رود آراز(ارس) که
امروزه کشوری مستقل با حکوت جمهوری می باشد قرار دارد و قسمت دیگر در جنوب رود آراز و در سرحدات سیاسی جمهوری اسلامی ایران.
آزربایجان شمالی که نام جمهوری آزربایجان را با خود دارد در سال 1918 به
مدت دو سال مستقل شد و پس از آن نیز با اشغال کمونیست ها به «جمهوری
سوسیالیستی آزربایجان شوروی» تبدیل شد و پس از استقلال مجدد در سال 1991
دوباره نام قبلی خود را بازیافت. تمام تلاش ناسیونالیست های افراطی بر این
است که بگویند: «آزربایجان» در طول تاریخ هرگز نام سرزمینی که امروزه
جمهوری آزربایجان نام دارد نبوده و این نام را بعدا و در سال 1918 بوسیله
محمد امین رسول زاده بر روی این منطقه گذاشته شده است و نام تاریخی جمهوری
آزربایجان فعلی همواره «آران» بوده است.
تلاش پان فارسیست ها برای ادعای بیهوده از آنجا ناشی میشود که اینها تصور میکنند چون سرزمین قسمت شمالی رود آراز جمهوری مستقلی شده است ودر زمان شوروی نیز جمهوری مستقل در ترکیب جمهوریهای متحد و برادر!!! بود و از آنجایی که زبان، فرهنگ و عادات و رسوم مردمان دو سوی آراز یکی است و در گذشته نیز تاریخ مشترک داشته اند، و حتی اقوام آنها در هر دو سو زندگی می کنند، ممکن است این همنامی احساسی را در مردم آزربایجان جنوبی ایجاد کند که منجر به فکر تشکیل وطن و کشور مشترک آزربایجان شود. لذا تلاش میکنند به هر شکلی شده این دو قسمت را با نامی جدا بنامند که منجر به تشکیل وطن و کشور مستقل آزربایجان نشود.
از نظر تاریخی نیز در مورد چگونگی نام آزربایجان در بین مورخین نظریات متفاوتی با توجه به معنا و مفهوم ـن وجود دارد، ولی آنچه که واقعیت دارد این است که نام آزربایجان از قدیم الایام شامل نواحی شمالی و جنوبی آراز می شده و این نام پس از استقلال جمهوری آزربایجان در 1918 بر روی سرزمین شمالی آراز گذاشته نشده است.این نام همواره در طول تاریخ علاوه بر قسمت جنوبی رودخانه آراز، قسمت شمالی آن را نیز شامل مشده است.گرچه در برخی موارد ناحیه بین دو رود کر و ارس«الران» ،«ارّان» و «آران» نامیده شده و در نوشته برخی مورخین و گاهی نیز به تنهایی و به عنوان ایالت مستقل از آن یاد شده است ولی این ناحیه همواره بخشی از آزربایجان بوده و چون منطقه نسبتا گرمسیری هم هست در فرهنگ مردم آزربایجان نیز«آران» به منطقه گرمسیر و غیر کوهستانی گفته میشود.
اینک در مورد حدود آزربایجان که در تاریخ آمده است:
آزربایجان در آستانه حمله اعراب سرزمین های بین همدان، زنجان و دربند(جمهورب خود مختار داغستان امروزی) را شامل می شده است، چنانکه در تاریخ بلعمی در مقدمه « خبر گشاددن آزربایگان و دربند خزران» حدود آن چنین ترسیم شده است:
«... اوّل حد از همدان درگیرند تا به ابهر و زنگان بیرون شوند و آخرش به دربند خزران، و بدین میانه اندر هر چه شهر ها است همه را آزربایجین خوانند»(تاریخ طبریص529)
ابن جوقل که شخصا در آزربایجان سیاحت کرده، در نقشه ای که از دریای خزر به دست داده، اراضی گسترده شده از بند تا گیلان را زیر نام آزربایجان آورده است، همین ادعا را کتیبه ای که مرزبان ساسانیان در دربند، در سال 533 میلادی(اوایل سلطنت انوشیروان) بر دیوار دژ آن سامان حک کرده اثبات می کند(سفرنامه ابن حوقلایران در صوره الارض)ترجمه و توضیح دکتر جعفر شعار، اتنتشارات امیرکبیر،تهران 1366 نقشه مربوط به ص128)
ابن فقیه در اواخر قرن هجری حد آزربایجان را از مرز بردعه تا مرز زنجاندانسته(ترجمه مختصرالبلدان،ص 128) ومحمد حسین خلف تبریزی، اران را ولایتی ار آزربایجان بهشمار آوردهکه گنجه و بردعه از اعمال آن است(برهان قاطع جلد یک،ص96)
حمداله موستوفی هم در نزهت القلوب چنین مینویسد:«آزربایجان: حدودش با ولایت عراق عجم [ اراک فعلی] و موغان و گرجستان و ارمنستان پیوسته است . شهر ها: تبریز، اوجان،.... گرگر، نخجوان، اجنان، اردوباد و ماکویه» ( نزهت القلوب به اهتمام لی استرنج، دنیای کتاب سال1362 75 و 89 )
مسعودی که در نیمه نخست قرن چهارم هجری می زیسته در کتاب«مروج الذهب» جلد یک ص 100 نوشته « ...الران من بلاد آزربایجان»( اران از شهر های آزربایجان است)
شمس الدین سامی در ماده نظامی [گنجوی] قاموس الاعلام خود کهدر سال 1316ه-ق(1898-9 میلادی) منتشر کرد، زادگاه شاعر را « قصبه گنجۀ آزربایجان» نوشته و بدین ترتیب شهر گنجه را که در جنوب رودخانه کر قرار دارد از شهر های آزربایجان شمرده است.
میرزا قاسم بیگ که از استادان ادبیات فارسی، عربیو تورکی دانشگاه قازان و پترزبورگ بوده و در کتاب خود بنام« دستور زبان تطبیقی زبانهای تورکی» که در 1846 میلادی توسط دانشگاه قازان انتشار یافته زبان تورکی آزربایجانی را به دو لهجه آزربایجانی جنوبی و شمالی تقسیم کرده است(همان کتاب ص 49)
همچنین در لغتنامه دهخدا در برابر ماده اران: «اقلیمی است در آزربایجان» نوشته شده است و اسناد بسیاری که نشان می دهند از زمان های بسیار دیرین تا سال 1918 میلادی که اراضی گسترده شده در شمال رود آراز که بصورت جمهوری مستقل درآمد و رسما«جمهوری آزربایجان» نامیده شد نه تنها در اسناد رسمی بلکه در قلم و زبان نویسندگان و شعرا هم پیش از سال 1918 "آزربایجان" نامیده شده است و این تاریخی را نمی توان از روی قسمت شمالی آزربایجان که در سال 1813 و 1828 از قسمت جنوبی آن جدا گردید برداشت.
گرچه به تصور بعضی از ناسیونالسیتهای افراطی بهترین راه این است که نام آزربایجان از قسمت جنوبی رود آراز برداشته شود تا این نام از ذهنیت مردم آزربایجان جنوبی زدوده شود. لذا سیاست گام به گام کوچک کردن آزربایجان جنوبی و در نهایت حذف این نام از زمان به حاکمیت رسیدن رضاخان شروع وهمچنان ادامه دارد!!
پس از برقراری حکومت مشروطه در سال 1285، به موجب " قانون " تشکیل ایالات و ولایات، کشور به چهار ایالت و 12ولایت تقسیم شد که این ایالات عبارت بودند از:
1.آزربایجان 2. فارس و بنادر 3. خراسان و سیستان 4. کرمان و بلوچستان
در این تقسیم بندی، آزربایجان به عنوان یکی از ایالات مهم، مناطق وسعس از شمال غربو مرکز کشور را شامل می شد.
در زمان رضاخان و در پاییز سال 1316 هجری شمسی، کشور به ده استان بدون نام، از شماره1 الی 10 تقسیم شد که در این تقسیم بندی، تبریز به عنوان مرکز استان سوم و اورمیه به عنوان مرکز استان چهارم معرفی گردید، با این وجود اردبیل، زنجان، قزوین، همدان و یاوه به عنوان بخشی از استان سوم به مرکزیت تبریز باقی ماندند.
در سال 1339 استانهای سوم و جهارم به نام آزربایجان شرقی و آزربایجان غربی به مرکزیت تبریز و اورمیه معرفی شدند، لاکن در این تقسیو بندی که کشور به 13 استان و 11 فرمانداری کل تقسیو سده بود جدایی همدان از آزربایجان به عنوان فرمانداری کل، شکل کامل به خود گرفت و بعضی دیر از شهر ها و مناطق آزربایجان هم به استانهای مجاور واگذار گردید، اما اردبیل، زنجان و قزوین همچنان جزئی از آزربایجان شرقی به مرکزیت تبریز باقی ماند.
در تقسیم بندی دگر و در زمان حاکمیت محمدرضا پهلوی، زنجان به عنوان فرمانداری کل معرفی، سپس به عنوان استان مستقل از آزربایجان جدا گردید.
شهر آستارا نیز که یکی از شهر های آزربایجان شرقی بود در سال 1350 از این استان جدا گردیده به استان گیلان داده شد!
بعد از انقلاب و در سال 1372هم که آزربایجان شرقی به دو استان تقسیم شد متاسفانه نام آزربایجان را از روی قسمت مهم و تاریخی آن یعنی مناطقی که امروز در اسناد دولتی استان اردبیل نامیده می شود، برداشتند. در حالی که نام استان کرمانشاه که بعد ای انقلاب به "باختران" تبدیل شده بود به نام اولیه خود(کرمانشاه) برگشت و با تقسیم استان خراسان به سه استان، نام خراسان همچنان بر رئی هر سه استان باقی مانده، لاکن بدون توجه به خواسته های مردم آزربایجان، نام منطقی آزربایجان شرقی به استان کنونی اردبیل، و آزربایجان مرکزی به استان کنونی آزربایان شرقی به مرکزیت تبریز به علت(بهانه) کبود بودجه(!!!!) پذیرفته نشد و شاید روزی تبریز و اورمیه هم از داشتن نام آزربایجان محروم شوند، ولی هیچکدام از اینها چاره اصلی درد نیست و فقط پاک کردن صورت مسئله است!
ح.راشدی 1383
تلاش پان فارسیست ها برای ادعای بیهوده از آنجا ناشی میشود که اینها تصور میکنند چون سرزمین قسمت شمالی رود آراز جمهوری مستقلی شده است ودر زمان شوروی نیز جمهوری مستقل در ترکیب جمهوریهای متحد و برادر!!! بود و از آنجایی که زبان، فرهنگ و عادات و رسوم مردمان دو سوی آراز یکی است و در گذشته نیز تاریخ مشترک داشته اند، و حتی اقوام آنها در هر دو سو زندگی می کنند، ممکن است این همنامی احساسی را در مردم آزربایجان جنوبی ایجاد کند که منجر به فکر تشکیل وطن و کشور مشترک آزربایجان شود. لذا تلاش میکنند به هر شکلی شده این دو قسمت را با نامی جدا بنامند که منجر به تشکیل وطن و کشور مستقل آزربایجان نشود.
از نظر تاریخی نیز در مورد چگونگی نام آزربایجان در بین مورخین نظریات متفاوتی با توجه به معنا و مفهوم ـن وجود دارد، ولی آنچه که واقعیت دارد این است که نام آزربایجان از قدیم الایام شامل نواحی شمالی و جنوبی آراز می شده و این نام پس از استقلال جمهوری آزربایجان در 1918 بر روی سرزمین شمالی آراز گذاشته نشده است.این نام همواره در طول تاریخ علاوه بر قسمت جنوبی رودخانه آراز، قسمت شمالی آن را نیز شامل مشده است.گرچه در برخی موارد ناحیه بین دو رود کر و ارس«الران» ،«ارّان» و «آران» نامیده شده و در نوشته برخی مورخین و گاهی نیز به تنهایی و به عنوان ایالت مستقل از آن یاد شده است ولی این ناحیه همواره بخشی از آزربایجان بوده و چون منطقه نسبتا گرمسیری هم هست در فرهنگ مردم آزربایجان نیز«آران» به منطقه گرمسیر و غیر کوهستانی گفته میشود.
اینک در مورد حدود آزربایجان که در تاریخ آمده است:
آزربایجان در آستانه حمله اعراب سرزمین های بین همدان، زنجان و دربند(جمهورب خود مختار داغستان امروزی) را شامل می شده است، چنانکه در تاریخ بلعمی در مقدمه « خبر گشاددن آزربایگان و دربند خزران» حدود آن چنین ترسیم شده است:
«... اوّل حد از همدان درگیرند تا به ابهر و زنگان بیرون شوند و آخرش به دربند خزران، و بدین میانه اندر هر چه شهر ها است همه را آزربایجین خوانند»(تاریخ طبریص529)
ابن جوقل که شخصا در آزربایجان سیاحت کرده، در نقشه ای که از دریای خزر به دست داده، اراضی گسترده شده از بند تا گیلان را زیر نام آزربایجان آورده است، همین ادعا را کتیبه ای که مرزبان ساسانیان در دربند، در سال 533 میلادی(اوایل سلطنت انوشیروان) بر دیوار دژ آن سامان حک کرده اثبات می کند(سفرنامه ابن حوقلایران در صوره الارض)ترجمه و توضیح دکتر جعفر شعار، اتنتشارات امیرکبیر،تهران 1366 نقشه مربوط به ص128)
ابن فقیه در اواخر قرن هجری حد آزربایجان را از مرز بردعه تا مرز زنجاندانسته(ترجمه مختصرالبلدان،ص 128) ومحمد حسین خلف تبریزی، اران را ولایتی ار آزربایجان بهشمار آوردهکه گنجه و بردعه از اعمال آن است(برهان قاطع جلد یک،ص96)
حمداله موستوفی هم در نزهت القلوب چنین مینویسد:«آزربایجان: حدودش با ولایت عراق عجم [ اراک فعلی] و موغان و گرجستان و ارمنستان پیوسته است . شهر ها: تبریز، اوجان،.... گرگر، نخجوان، اجنان، اردوباد و ماکویه» ( نزهت القلوب به اهتمام لی استرنج، دنیای کتاب سال1362 75 و 89 )
مسعودی که در نیمه نخست قرن چهارم هجری می زیسته در کتاب«مروج الذهب» جلد یک ص 100 نوشته « ...الران من بلاد آزربایجان»( اران از شهر های آزربایجان است)
شمس الدین سامی در ماده نظامی [گنجوی] قاموس الاعلام خود کهدر سال 1316ه-ق(1898-9 میلادی) منتشر کرد، زادگاه شاعر را « قصبه گنجۀ آزربایجان» نوشته و بدین ترتیب شهر گنجه را که در جنوب رودخانه کر قرار دارد از شهر های آزربایجان شمرده است.
میرزا قاسم بیگ که از استادان ادبیات فارسی، عربیو تورکی دانشگاه قازان و پترزبورگ بوده و در کتاب خود بنام« دستور زبان تطبیقی زبانهای تورکی» که در 1846 میلادی توسط دانشگاه قازان انتشار یافته زبان تورکی آزربایجانی را به دو لهجه آزربایجانی جنوبی و شمالی تقسیم کرده است(همان کتاب ص 49)
همچنین در لغتنامه دهخدا در برابر ماده اران: «اقلیمی است در آزربایجان» نوشته شده است و اسناد بسیاری که نشان می دهند از زمان های بسیار دیرین تا سال 1918 میلادی که اراضی گسترده شده در شمال رود آراز که بصورت جمهوری مستقل درآمد و رسما«جمهوری آزربایجان» نامیده شد نه تنها در اسناد رسمی بلکه در قلم و زبان نویسندگان و شعرا هم پیش از سال 1918 "آزربایجان" نامیده شده است و این تاریخی را نمی توان از روی قسمت شمالی آزربایجان که در سال 1813 و 1828 از قسمت جنوبی آن جدا گردید برداشت.
گرچه به تصور بعضی از ناسیونالسیتهای افراطی بهترین راه این است که نام آزربایجان از قسمت جنوبی رود آراز برداشته شود تا این نام از ذهنیت مردم آزربایجان جنوبی زدوده شود. لذا سیاست گام به گام کوچک کردن آزربایجان جنوبی و در نهایت حذف این نام از زمان به حاکمیت رسیدن رضاخان شروع وهمچنان ادامه دارد!!
پس از برقراری حکومت مشروطه در سال 1285، به موجب " قانون " تشکیل ایالات و ولایات، کشور به چهار ایالت و 12ولایت تقسیم شد که این ایالات عبارت بودند از:
1.آزربایجان 2. فارس و بنادر 3. خراسان و سیستان 4. کرمان و بلوچستان
در این تقسیم بندی، آزربایجان به عنوان یکی از ایالات مهم، مناطق وسعس از شمال غربو مرکز کشور را شامل می شد.
در زمان رضاخان و در پاییز سال 1316 هجری شمسی، کشور به ده استان بدون نام، از شماره1 الی 10 تقسیم شد که در این تقسیم بندی، تبریز به عنوان مرکز استان سوم و اورمیه به عنوان مرکز استان چهارم معرفی گردید، با این وجود اردبیل، زنجان، قزوین، همدان و یاوه به عنوان بخشی از استان سوم به مرکزیت تبریز باقی ماندند.
در سال 1339 استانهای سوم و جهارم به نام آزربایجان شرقی و آزربایجان غربی به مرکزیت تبریز و اورمیه معرفی شدند، لاکن در این تقسیو بندی که کشور به 13 استان و 11 فرمانداری کل تقسیو سده بود جدایی همدان از آزربایجان به عنوان فرمانداری کل، شکل کامل به خود گرفت و بعضی دیر از شهر ها و مناطق آزربایجان هم به استانهای مجاور واگذار گردید، اما اردبیل، زنجان و قزوین همچنان جزئی از آزربایجان شرقی به مرکزیت تبریز باقی ماند.
در تقسیم بندی دگر و در زمان حاکمیت محمدرضا پهلوی، زنجان به عنوان فرمانداری کل معرفی، سپس به عنوان استان مستقل از آزربایجان جدا گردید.
شهر آستارا نیز که یکی از شهر های آزربایجان شرقی بود در سال 1350 از این استان جدا گردیده به استان گیلان داده شد!
بعد از انقلاب و در سال 1372هم که آزربایجان شرقی به دو استان تقسیم شد متاسفانه نام آزربایجان را از روی قسمت مهم و تاریخی آن یعنی مناطقی که امروز در اسناد دولتی استان اردبیل نامیده می شود، برداشتند. در حالی که نام استان کرمانشاه که بعد ای انقلاب به "باختران" تبدیل شده بود به نام اولیه خود(کرمانشاه) برگشت و با تقسیم استان خراسان به سه استان، نام خراسان همچنان بر رئی هر سه استان باقی مانده، لاکن بدون توجه به خواسته های مردم آزربایجان، نام منطقی آزربایجان شرقی به استان کنونی اردبیل، و آزربایجان مرکزی به استان کنونی آزربایان شرقی به مرکزیت تبریز به علت(بهانه) کبود بودجه(!!!!) پذیرفته نشد و شاید روزی تبریز و اورمیه هم از داشتن نام آزربایجان محروم شوند، ولی هیچکدام از اینها چاره اصلی درد نیست و فقط پاک کردن صورت مسئله است!
ح.راشدی 1383
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر