۱۳۹۲ خرداد ۶, دوشنبه

جومهوریتیمیزین ۹۵ ایللیی‌دیر

بو گون شرق‌ده ایلک دئموکراتیک رئسپوبلیکانین قورولماسین‌دان ۹۵ ایل اؤتور. آذربایجان خالق جومهوریتینین (آخج) قورولماسی ۲۸ مای ۱۹۱۸-جی ایلده تیفلیس شهرین‌ده قافقاز جانیشینینین بیناسین‌دا محمد امین رسولزادنین صدری اولدوغو آذربایجان میللی شوراسی طرفین‌دن بیان ائدیلیب.

آذربایجان میللی شوراسینین ایستیقلال بیاننامه‌سین‌ده دئییلیردی:
بو گون‌دن اعتباراً آذربایجان خالقی حاکمیته مالیک اولدوغو کیمی، جنوب-شرقی زاقافقازییانی احاطه ائد‌ن آذربایجان دا تام حقوق‌لو موستقیل بیر دؤولت‌دیر؛
موستقیل آذربایجان دؤولتینین ایداره فورماسی خالق جومهوریتی‌دیر؛
آذربایجان خالق جومهوریتی بوتون میللتلرله، خصوصیله قونشو اولدوغو میللتلر و دؤولتلرله مئهریبان موناسیبتلر یاراتماق ازمین‌ده‌دیر؛
آذربایجان خالق جومهوریتی میللیتین‌دن، مذهبین‌دن، سینفین‌دن، سیلکین‌دن و جین‌سین‌دن آسی‌لی اولمایاراق اؤز سرحدلری داخیلین‌ده یاشایان بوتون وطنداشلارینا سیاسی حقوقلار و وطنداش‌لیق حقوقو تعمین ائدیر؛
آذربایجان خالق جومهوریتی اؤز اراضی‌سی داخیلین‌ده یاشایان بوتون میللتلرین سربست اینکیشافی اوچون گئنیش ایمکانلار یارادیر؛
موسسیسلر مجلیسی توپلانینجایا قدر آذربایجانین باشین‌دا خالقین سئچدیی میللی شورا و میللی شورا قارشی‌سین‌دا مسولیت داشییان موقتی حکومت دورور.
م.ا.رسول‌زاده آذربایجانین موستقیللیینه دایر باتوم‌دا عثمانلی ایمپئرییاسی ایله دانیشیقلار آپاردیغین‌دان، ایستیقلال بیاننامه‌سینین اعلان اولوندوغو ایجلاسا آذربایجان میللی شوراسینین صدر موعاوینی حسن بی آغایئو صدرلیک ائدیب. مصطفی ماهمودووون کاتیب اولدوغو ایجلاسا فتحعلی خان خویسکی، خلیل بی خاسمممدوو، نسیب بی یوسیفبی‌لی، میرهیدایت سئییدوو، هئیبتقولو مممدبیوو، نریمان بی نریمانبی‌لی (بولشئویک نریمان نریمانوو دئییل - رئد.)، مئه‌دی بی هاجینسکی، السگر بی ماهمودبیوو، آسلان بی قارداشوو، سولتانمجید قنی‌زاده، اکبر آغا شئیخولیسلاموو، مئه‌دی بی هاجیبابابیوو، مممد یوسیف جفروو، خودادات بی ملیک-آسلانوو، رحیم بی وکیلوو، همید بی شاهتاختینسکی، فیرودین بی کؤچرلی، جمو بی هاجینسکی، شفی بی روستمبیوو، خوسروو پاشا بی سولتانوو، جعفر آخوندوو، محمد مهررموو، جاواد ملیک-یئقانوو و حاجی موللا سلیم آخوندزاده قاتیلیبلار.
آخج اعلان اولونارکه‌ن اراضی‌سی ۹۹۹۰۸،۸۶ کم² اولوب، ۱۳۹۸۳،۱ کم² اراضی ایسه موباهی‌سه‌لی کیمی قبول اولوناراق ائرمنیستانلا آپاریلاجاق گله‌جک دانیشیقلار پروسئ‌سین‌ده حلی نظرده توتولوب.
آذربایجان میللی شوراسینین همین ایجلاسین‌دا بیترف فتحعلی خان خویسکینین رهبرلیگی ایله آخج-نین ایلک موقتی حکومتینین ترکیبینی ده تسدیقلنیب. ایلک حکومتین ترکیبی بئله ایدی:
فتحعلی خان خویسکی - نازیرلر شوراسینین صدری و داخی‌لی ایشلر ناظری
خوسروو پاشا بی سولتانوو - حربی ناظر
مممدهه‌سه‌ن هاجینسکی - خاریجی ایشلر ناظری
نسیب بی یوسیفبی‌لی - مالییه ناظری و خالق معاریف ناظری
خلیل بی خاسمممدوو - عدلیه ناظری
مممدیوسیف جفروو - تیجارت و صنایع ناظری
اکبر آغا شئیخولیسلاموو - اکین‌چی‌لیک ناظری و امک ناظری
خودادات بی ملیک-آسلانوو - یوللار ناظری و پوچت-تئلئقراف ناظری
جامو بی هاجینسکی - دؤولت نظارت‌چی‌سی.
آخج اعلان اولونارکه‌ن باکی ایستئپان شاومیانین باش‌چی‌لیغی آلتین‌دا بولشئویک-داشناک بیرلشمه‌لرینین نظارتی آلتین‌دا اولدوغون‌دان، آذربایجان حکومتی موقتی اولاراق گنجه شهرین‌ده فعالیت گؤستریب. ۱۹۱۸-جی ایل سئنتیابرین ۱۵-ده آغیر دؤیوشلردن سونرا آخج میللی اوردوسونون و نورو پاشانین باش‌چی‌لیق ائتدیی قافقاز ایسلام اوردوسونون حیسه‌لری باکینی بولشئویک-داشناک و اینگیلیس حربی دسته‌لرین‌دن آزاد ائدیب. بون‌دان سونرا آذربایجان حکومتی باکییا کؤچوب.
۱۹۱۸-جی ایل دئکابرین ۷-ده ساعت ۱۳:۰۰-دا حاجی زئینالابدین تاغییئوین قیزلار مکتبینین بیناسین‌دا (حاضردا آمئا-نین فضولی آدینا الیازمالار اینستیتوتونون یئرلشدیی بینا) آذربایجان پارلامئنتینین تنته‌نه‌لی آچیلیشی اولوب. پارلامئنتین آچیلیشین‌دا آذربایجان میللی شوراسینین صدری م.ا.رسول‌زاده گئنیش تبریک نیطقی سؤیله‌ییب.
«موساوات» فراک‌سییاسینین تکلیفی ایله الیمردان بی توپچوباشوو پارلامئنتین صدری، حسن بی آغایئو ایسه اونون بیرینجی موعاوینی سئچیلیب. ا.توپچوباشوو پاریس سوله کونفران‌سین‌دا اولدوغون‌دان، پارلامئنته ه.آغایئو رهبرلیک ائدیب. پارلامئنتین ایلک ایجلاسین‌داجا F.X.Xoyski حکومتینین ایستئفاسی قبول ائدیلیب و یئنی حکومتین تشکیل اولونماسی قرارا آلینیب. یئنی حکومتین تشکی‌لی یئنی‌دن F.X.Xoyskiyه تاپشیریلیب.
آخج-نین مؤوجود اولدوغو دؤورده پارلامئنتین عمومی‌لیک‌ده ۱۵۵ ایجلاسی کئچیریلیب. بونون ۱۰-او آذربایجان میللی شوراسینین (۲۷ مای - ۱۹ نویابر ۱۹۱۸-جی ایل)، ۱۴۵-i ایسه آذربایجان پارلامئنتینین فعالیت گؤستردیی دؤوره (۷ دئکابر ۱۹۱۸-جی ایل - ۲۷ آپرئل ۱۹۲۰-جی ایل) عاییددیر.
پارلامئنتین موذاکیره‌سینه ۲۷۰-دن چوخ قانون لاییحه‌سی چیخاریلیب، اونلاردان ۲۳۰-آ یاخینی قبول اولونوب. پارلامئنت قانونلارینین حاضرلانماسی، موذاکیره‌سی و تصدیق اولونماسین‌دا ۱۱ فراک‌سییا و قروپا منسوب اولان میللت وکیللری ایشتیراک ائدیب. پارلامئنت‌ده ۱۱ کومیس‌سییا اولوب.
آخج قیسا اؤمرون‌ده بؤیوک نایلیتلر الده ائدیب. ایلک دفعه قادینلارا سئچیم حقوقو تانییان و قادین-کیشی برابرلیینی تعمین ائد‌ن جومهوریت، میللی اوردو قوروجولوغو، میللی والیوتانین بوراخیلماسی، میللی بانکین یارادیلماسی، دئموکراتیکلشمه، آزاد سئچکیلر، بئینلخالق علاقه‌لر و بئینلخالق ایجتیمایت طرفین‌دن آذربایجان ایستیقلالینین رسمه‌ن تانینماسی، آذربایجانین بوتؤولویونون تعمین اولونماسی، اقتصادی اصلاحاتلارین آپاریلماسی و دیگر ساحه‌لرده بؤیوک ایشلر گؤروب. تأسف کی، جمعی ۲۳ آی یاشایان آخج ۱۹۲۰-جی ایل آپرئلین ۲۸-ده بولشئویک ایشغالی نتیجه‌سین‌ده دئوریلیب.

قئید ائدک کی، آخج-نین موستقیل‌لیگی ایلک اولاراق ۱۹۱۸-جی ایل ایونون ۴-ده عثمانلی ایمپئرییاسی طرفین‌دن رسمه‌ن تانینیب (آپا).

هیچ نظری موجود نیست:

ارسال یک نظر